Оқи отырыңыз
«Аз ақшамен көп пайда табуға болады. Еселенген қаржы қалтаңызға өзі-ақ келіп түседі. Тек соңыңыздан адам жинай алсаңыз болды. Қазір мен айына 250 мың теңге жалақы аламын. Шаршап, шалдығып жұмыс та істемеймін. Тек ақшаның көзін таба білу керек. Сіз бұл жұмысты алып кете аласыз. Небәрі он адым алға бассаңыз сіз алтын директорлыққа дейін көтерілесіз. Біздің компанияға жұмысқа орналассаңыз болғаны». Бұл қазіргі түрлі қаржылық пирамидаларға қатысушылардың жүргізетін үгіті. Алайда мұндай сөздерге иланғандардың көпшілігінің сан соғып қалатынын ұмытпағанымыз жөн.
АЛАЯҚТЫҚҚА БАСТАР ЖОЛ
Марал АСҚАРҚЫЗЫ.
– Осыдан екі жыл бұрын Алматы қаласында дүкенші болып жұмыс істедім. Бір күні ауылдағы танысым үйіне қонаққа шықырды. Жалғызбасты болса да тұрмысы жақсы. Бизнеспен айналысатынын айтып, менің де сол салаға ден қоюымды айтты. Ертеңіне мені бір қыздармен кездестірді. «Қазіргі жалақыңыз қанша? 5 жылдан соң қанша жалақы алғыңыз келеді?» деген сұрақтарды қойып, тақтаға бірдемені жазып-сызып көрсетті. Компания жеке бас гигиенасына арналған тауарлардан бастап сағат, мерейтой монеткалары, зергерлік бұйымдар және туристік пакеттер сатады. Танысым сол жердегі жетістікке жеткен мықты мамандардың бірі екен. Ол: «Маған сенбейсің бе, мен саған бөтен емеспін ғой. Әйтпесе жақсылық ойлап нем бар», – деді. Сол сөзі қамшы болды ма әйтеуір, мен аталмыш компанияға тіркеліп, «Каспий» банкінен 300 мың теңге несие алып, туристік пакетті сатып алдым. Олар маған арнайы банк карточкасын ашып берді. Менің компанияға деген сенімім арта түсті. Адам көп жинау үшін аздап өтірік айту керектігін де үйрендім. Уақыт өте келе менің жарнамамның барлығы өтірік бола бастады. Уақыт өте берді. Соңымнан еретін адам таба алмай, жұмыс жүрмеді. Мен несиені төлеп қала бердім. Кейін «Qnet» көп ақшаға уәде беретін лохотрон ойын екенін білдім. Туристік пакет пен карточка естелік боп қала берді.
Желілік маркетинг. Мұның қыры мен сырын тәптіштеп түсіндірмесек те бұл жүйе туралы бүгінде көпшілік жақсы біледі. Жүйелі маркетингте белгілі бір табысқа, дәрежеге жету үшін 7 жылдай уақыт керек көрінеді. Бұл ұзақ мерзім. Алайда осы жеті жылға жетпей-ақ жеті күнде қарызға белшесінен батып, талай отбасының ойрандалып жатқаны өтірік емес.
Аты аталған жұмысты қосымша табыс көзі көріп, жыртығын жамап, ата-анасына салмақ салғысы келмей, өз нәпақасын тауып жүрген студент жастардың саны көп. Әсіресе, қызылды-жасылды жылтыраған дүниеге барынша құмар келетін нәзік жандылардың негізгі табыс көзі осы. Таныс достар кезінде оқып жүрген оқуларын тастап, желілік маркетингтің нәтижесінде баюды мақсат етіп, Алматы асып кеткен-ді. Бір жолыққанымызда «Алтын директор» атағын алып, түрлі басқосудың сыйлы қонақтарының көшін бастап жүргенін айтып, мәз болған. Кейінге таман біраз қаражатқа жығылып, соңында ата-анасына несие алғызып, қарыздарын жапқан көрінеді. Қазір бірі базарда саудагер, екіншісі ауылшаруашылығымен айналысуда. Міне, осыдан өзіңіз қорытынды шығаруыңызға болады. Егер жанашыр компания болса «Алтын директорлыққа» дейін көтерілген белсенділерінің өмірін шуақты етер еді ғой. Алайда ол жоспар іске аспады. Батпан құйрықтың байлығы мезгілі жеткенде бітті. Бизнес соңына нүкте қойылды.
Желілік маркетингке әркім әртүрлі жолмен келеді. Соның бірі «Холодный контакт» деп аталады. Компания мүшесі сізді көшеде өтіп бара жатқан жеріңізден тоқтатып, компания туралы ақпарат береді немесе көшелерге хабарландыру іліп, сол бойынша хабарласқан бейтаныс адамды копанияның кеңсесіне алдап шақырады. Олар өзара келісіп, компанияның лидерін арнайы шақырып, әңгіме жүргізеді. Белсенділер адам психологиясына барынша дендеп үйренген. Бірден қаражат мәселесін қозғайды. Өзінің кезінде ақшасыз жүргенін, осы жұмысты тапқаннан кейін автокөлік алғанын, материалдық тұрғыдан қол жеткізген жетістіктерін жіпке тізген моншақтай етіп айтып, тыңдап отырған адамның әлсіз тұсынан соққы береді. Осындай әңгімеден кейін сіз қымбат тауарды қалай алып қойғаныңызды байқамай қаласыз. Алаяқтық жолмен пайда табуды көздеген адамның мұндай әрекеті ұзаққа созылмасы анық.
ЖЫЛДАМ УАҚЫТҚА ЖҰТЫЛҒАНДАР
Толқын ДӘУЛЕТОВА.
– «G-TIME» компаниясына мүше болғанның бірімін. Ол компанияға алғаш тіркелгенде 15 мың теңгеге сағат алдым. Кіргенде артыңнан екі адам алып келесің деді. Жақсы деп оған да келістім. Жолдасым мен баламды да тіркеп қойдым. «Құйған қаражатыңыз бір айда 1 млн. 300 мың болып қолдарыңызға түседі», – деді компания басшысы. Содан маған 150 мың теңге салып, пайда табудың оңай жолын көрсетті. Ақшаны салуындай-ақ салдым. Бірақ жұмыс жүрмеді. Кеңесшілермен сөйлескенімде: «Соңыңыздан ерген адам саны аз. Жұмыс жақсы жүру үшін адам саны көп болуы керек. Сол адамдардан түскен пайыз ақша арқылы сіз миллион аласыз. Әйтпесе жетістікке жетуге жол жоқ», – деді. Алдағы күнге керек болар деп зейнетақымнан жинап жүрген екі жүз мыңымды сандық түбінен алып, балаларым мен немерелеріме титтей де болса пайдасы тисе деген үмітпен компанияға барып, соңымнан келінімді, сіңлімді жаздырып қайта ақша салдым. Ешқандай да миллионның түрін көрмек түгілі өз салған ақшамды да ала алмадым. Құқық қорғау орындарына да жүгіндім. Бірақ ол жерден де көмек болмады. Себебі, мен көп ақша салып соған еш пайдасы жоқ сағат тауарын алған екенмін. Міне, содан бері желілік маркетинг десе денем тітіркенеді.
Естімеген елде көп деген осы болар. Көп жағдайда жалындап тұрған жастар сәл мүлт кетіп, түзу жолдан жаңылып қалады дейтін едік. Қазір бұл қақпанға түсіп жатқан үлкендер қатары да баршылық. Алайда өмірде көргені мен көңілге түйгені көп үлкендердің өзі осындайға бел алдырып жатқаны кейде ұят па деп ойлайсың. Бірақ айлакер компания мүшелері әсте осындай егде тартқан жандардан көп пайда табатын көрінеді. Сәл ойланып қарасаңыз мұндай дүниемен байып кету ертегілерде ғана айтылатын секілді. Әбден жүйелі сөйлеп, әр сөзге барынша дәмдеуіш қосып айтуды үйреніп алғандар үшін бұл ең оңай шаруа. Қу дүниенің соңынан тынымсыз сүйретіліп жүргенімізде бір күні бұл да өз күшін жоятыны ақиқат.
Егде адамдар жүйелі маркетингтің арнайы түрлеріне, әсіресе «зейнетақы жинақтау» дегеніне жиірек тартылуда. Бұл жүйе бойынша адам кемінде 10-15 жыл арнайы есепшотқа белгілі бір сома салып отыруы тиіс. Ол қаржы жылдар өткесін еселеп көбейіп, иесіне зейнетақы түрінде қайтып келеді-міс. Осыны естіген зейнет жасындағы ұстаз жұмысқа орналасыпты. Қарамағына өзінің замандастарын шоғырландырған. Күнде таңертең кеңсеге барып, күні бойы сол жерде семинар, басқосу ұйымдастырады. Олардың басты қаруы – сөз. Майда сөйлеу арқылы олар өзгелердің жүрегінен орын алады. Бір қарағанда жақсы болып көрінгенімен қанша ойласақ та көңілге қонар іс емес. Жасы ұлғайғанына қарамастан ешкімге салмақ салмай, табыс тауып жүр дейік. Бірақ асыл жанның отбасында алар орны тым жоғары екенін еске салайықшы. Шаңырағының шаттығын еселеп, қуанышын арттырып, немерелерінің тәрбиесіне көңіл бөліп отыратын шақта ақша соңынан қуып жүрудің пайдасы қаншалықты көп деп ойлайсыз?
Қазақ ешқашан да жиған малын, тапқан-таянғанын байлық деп санамаған. Керісінше, бар қызығым, байлығым, бақытым деп балаларына көп көңіл бөлген. Соның нәтижесінде бала-шағасының ортасында сыйлы боп, өмірлік серігімен тең қартайған. Ал шетелдік компаниялардың тауарын жарнамалап, әркімге бір сөз болса да өтірік айтып жүргенше ұрпақ тәрбиесіне көңіл бөлсек, сол ертеңгі күніміздің өшпес бизнесі болады емес пе?
ЕҢБЕК ЕТСЕҢ ЕРІНБЕЙ...
Гүлім ЕСІРКЕНОВА.
– Мен «Mary Kay» компаниясында жұмыс істегеніме биыл бесінші жыл. Алғаш осы компанияның табалдырығын аттағанда кәдімгі бірінші сыныптың баласы ұқсап барлығын басынан үйрендім. Мысалы, қарапайым бет күтімін жасау үшін арнайы сабақ алдым. Қанша күндерім мен түндерімді жұмысқа арнадым. Өзім әбден үйреніп алған соң, ет жақындарыма осы жұмыс туралы ақпарат бердім. Бұл – интернет бизнес. Жұмысқа орналасқан адам ары қарай маркетингтік жоспар бойынша жұмыс жасауы керек. Бір рет қана қаржы құйып, су тегін ақшаның астында қаламын деген қияли ойдан арылу қажет. Ол кез келген компанияға тіркелісімен соңынан адам тартып, өз командасын құрып, бірлесе жұмыс жасаудың тиімді тетігін тапса ғана жетістікке жетеді. Жаныңызды қинамай-ақ ай сайын жақсы жалақы алуыңыз өз қолыңызда. Қаржы пирамидасы деген осы. Ал шамамен жарты жылдай жүріп, еш жұмыс жасамай бай боламын деген сөз мүлде қате. Ешбір жерде еңбектемей тегін ақша алу мүмкін емес. Сондықтан да, жүйелі түрде жұмыс істей алмайтындар көпшілік ішінде осындай теріс пікір тудырады. Жұмыс істеп, жақсы өмір сүремін дегендер өз арманына қол жеткізіп жүр. Барлығы да адамның өзіне байланысты.
Жоғарыдағы кейіпкер сөзіне сүйенсек, желілік маркетинг арқылы өз арманын іске асырып, үлкен жетістіктерге жетіп, ақшаны күреп тауып жүргендер де баршылық. Сонда бұл саланың жұмысын күндіз-түні меңгеріп, бар асыл уақытты осыған бөлу керек пе? Әлде біз түсінбейтін әлдебір құпия сыры бар ма? Бұл сауалды желілік маркетингпен өмірін байланыстырғандарға қойғанымызда олар бірден осы іспен айналысып содан кейін ғана көз жеткізе алатынымызды алға тартты. Мүмкін бұл сөздің жаны бар шығар. Кім білсін?
Қазір қыз-келіншектердің басым көпшілігі «Oriflame», «Avon», «Mary Kay», «QuestNet», «Anway» сынды әлемге танымал компанияларда жұмыс істейді. Олардың көбі пайда табу жолын көздесе, қалғаны өздеріне сапалы бояу алуды мақсат етеді. Біз тілге тиек еткен бірнеше компанияның жұмыс істеу бағыты біріне бірі ұқсас. Барлығына ортақ дүние компанияға тіркелу үшін адамның жасына, мамандығына, біліміне оның дипломы бар ма, әлде жоқ па оған баса назар аударып жатқан ешкім жоқ. Қысқасы, кез келген адам тіркеліп, өздерінің қиялымен жасап алған бизнесімен айналыса беруге құқылы. Сұлулыққа жаны құмар нәзік жандылар осы сала арқылы көп дүниені білгендігін жасырмайды. Бұл жол қыз балаларды желілік маркетингке тартудың ең оңай тұсы десек те болады. Олар өткен тауардың үстінен түскен ақшаға өздеріне қажетті бояу түрлерін ғана алады. Өз қалтасынан қаражат шықпағандықтан, тегін келіп жатқан дүние болып есептелінеді. Бірақ компания мүшелері ешқашан олай ойламайды. Олардың ойынша, басқа тауар түрлерінің сапасы өте нашар. Тек өздері қолданып жүрген тауар ғана ерекше әрі сапалы. Демек, бұларға жүргізілген түсіндірме жұмыстары осыны көздейді.
Таныс қыз мектепте қызмет істейтін. Екі жылдай ұстаз болып, түрлі байқауға қатысып, біліктілігін арттырып жүрген. Кейін естісем, мектептегі жұмысын біржола тастап, осы желілік маркетингтің соңынан кетіпті. Естігенде таңғалдым. «Anway» компаниясы шығаратын өнімдерді сататын көрінеді. Денсаулыққа пайдалы түрлі дәрумендердің топтамасы мен дәрілерді жарнамалап, сатады. Көзі ашық, көкірегі ояу жастардың осылай қателесетіні көңілге көлеңке түсіреді.
Бейресми мәліметтерге сүйенер болсақ, Тәжікстан, Әзірбайжан мемлекеттерінде желілік маркетингпен айналысуға заңды түрде тыйым салып, тіпті, кейбір елдерде ислам ғұламалары «QuestNet» маркетингін харам деп таныған. Ал біздің елде бұл жаппай белең алуда. Қаншама адамның аузы күйсе де басқалары одан сабақ алуға асығар емес. Не десек те, адал еңбектің наны қашанда тәтті болатынын ұмытпайық.
Еңлік КЕНЕБАЕВА.
