Оқи отырыңыз
«1986 жылы Димекең кетіп, Колбин келген кезде болған жастар көтерілісінен кейін 19 желтоқсан күні Қазақстанға СОКП Орталық Комитеті Саяси Бюросының мүшесі М. Соломенцев келіп, Алматыда бірнеше күн болды. Ол әртүрлі ұжымдарда біздің Қазақстанның «ұлтшылдығының өсіп кеткендігін» айтып, кездесулер өткізіп жүрді. Сол кездесудің бірі комсомолдың Орталық Комитетінде өтті. Сол жиында Сейдахмет Бердіқұлов жастарды тек кінәлау тұрғысынан қорытынды шығаруға болмайды деген бағытта сөз сөйледі. Соломенцев сұқ саусағын көтеріп, оның сөзін бөлді. Сол кезде Сәкең іркілместен жоғары лауазымды Мәскеу өкіліне: «Вы, пожалуйста, свой указательный палец не показывайте. Этот указательный палец как раз портит все. Не надо угрожать Вашим указательным пальцем, а надо уважать растущую молодежь, Растущую национальную поросль» деп кесіп айтқанына куә болған едім. Бұл сөздерді мен сол жиынға қатысып, болған әңгіме жазылған жұмыс дәптерімнен сөзбе-сөз келтіргенді жөн көрдім».
Қуаныш Сұлтанов,
Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты.
(Сейдахмет Бердіқұлов шығармалары. ІІІ том. Естеліктер бөлімі. Құрастырған Қыдырбек Рысбек.
Астана, «Жарыс.kz» ЖШС, 2013, 3-том.)
Алатаудың аңғарында жатқан ел,
Қарақыстақ өзенінде ақ форель.
Суы мөлдір, таза ауасы тамаша,
Жайлауынан жан рахатын тапқан ел.
Осы өңірден шықты қанша өнерлі,
Асан ата ақ түйесін шөгерді.
Туды тағдыр талантымен танымал,
Небір саңлақ сайыпқыран шеберді.
Сүйінбайды кім білмейді арқалы,
Ақындықтың дуалы ауыз тарпаңы.
Еларалық айтыс туын көтеріп,
Асыл сөздің адырнасын тартады.
Жамбыл жәкем жер жүзіне әйгілі,
Қазақ үшін жыраулықтың айбыны.
Жүз жыл жырлап, елеңдеткен әлемді,
Белден кешіп қасірет пен қайғыны.
Қарғабаев Өмірзақтың өр үні,
Қара өлеңнің қып-қызыл от көрігі.
Сусындатты қиссалатып халықты,
Жалын жүрек Жамбыл қарттың серігі.
Әбдіғали Сариев те сері еді,
Мың-сан өнер бойында бар себебі.
Бір басынан табылатын ән мен жыр,
Кеудесінде мұқым тарих дерегі!
Әнуарбек Дүйсенбиев дүр ақын,
Жазбагерлік жан айқайы сұрапыл.
Анда-санда ат ізін сап ауылға,
Алматыдан қолын бұлғап тұратын.
Мұхаметжан Етекбаев жібектей,
Тау етегін мекендеді қыңқ етпей.
Ертегісін елжіретіп төгетін,
Естен кетпес түске кірер сүр еттей.
Әуезовпен сұхбат құрған анасы,
Сұлтанғали Садырбайдың баласы.
Фольклордың қалқып ішіп қаймағын,
Ұстаздарға ұстаз болған жан осы!
Оспанханның ойыны өткен осы ара,
Талантына тұмар таққан босаға.
Қарақыстақ қанаттыға құтты ұя,
Талаптанған қалған емес тасада.
Бигелдиев Садуақас қаламы,
Жорғалаумен жырлап өтті даланы.
Махаббаты, Абайы да әкім боп,
Әділдікпен жұрт көңілін табады.
Қосбармақов Ержан әннің перісі,
Гүл жайнаған өнердегі өрісі.
Дәріс беріп бұлақ көзін ашады,
Өзінен де озып кетті көбісі.
Иісова Тұратайдың өрнегі,
Сахнаны қаншама рет кернеді.
Амал нешік, ерте үзілді үміті,
Тағдыр қатал ұзақ ғұмыр бермеді.
Қарсақбаев Абдолланы ел көрді,
Киногерлер жұлдызына теңгерді.
«Менің атым Қожа» деген сияқты,
Фильмдері сан ұрпаққа дем берді!
Мейрамова Жұмагүлдің жаны ізгі,
Театрдың жұпар гүлі тәрізді.
Арулардың қасіретін бейнелеп,
Көрерменнің көзден жасын ағызды.
Қозыкеев Бақтыбектің жырлары,
Сұлулардың түн ұйқысын ұрлады.
Қапы кеткен қыршын жасты іздейді,
Қызғалдақты Қызылауыз қырлары...
Сәрсенова Бағланның бағы үстем,
Болып еді домбыраны қағыспен.
Ел аузына ілінгені сол еді,
Кете барды ажал атты ағыспен...
Өнер қуған Сариевтер көп еді,
Бексұлтанның көпке тиді көмегі.
Теледидар тылсымына қанығып,
Сан мыңдарды қаламымен жебеді.
Атшабаров Базарбектің бағы асқан,
Құс тістеген талайлармен таласқан.
Баспасөзде, радиода күркіреп,
Аяғында абайламай адасқан...
Өмірзақов Өмірбайдың өлеңі,
Өрттей лаулап жүрек тербеп келеді.
Оқығаны, тоқығаны соншама,
Мұрағаттан ел көрместі көреді.
Ақын Баян Анарбекова қаламы,
Салт-сананы жиі еске салады.
Кітап мәңгі сақталатын Палата,
Баян десе, елең ете қалады.
Болатқанның Баяны бар тағы да,
Жаратылған жазу-сызу бағына.
Осы заман ағымына ілесіп,
Нық отырды іскерліктің тағына.
Бәрі, бәрі осы ауылдың Баяны,
Қалам сілтеп, құлашты кең жаяды.
Үзілместен келе жатыр жалғасып,
Сүйінбайдан қалған дәстүр баяғы.
«Жас Алаштың» Жанұзақов Мұхтары,
Дүрілдеген дөкейлерден ықпады.
Сан салалы саясатын сапырып,
Туабітті ұстанымын нықтады.
Шаршы алаңда бір өзіне қаратқан,
Сом жұдырық берген оған жаратқан.
Боксер, бапкер Серік Әбденалиев,
Халықаралық дәрежелі санаттан.
...Сол дүрмектің бір серкесі бар еді,
Сол қолымен сілтейтұғын дара еді.
Қырандайын шүйлігетін ұланды,
Қызықтырған ғаламшардың әр елі!
Қалам-қанат қайда ғана ұшпады,
Балақ бауын алды Қарақыстағы.
Шарлады-ақ қой жер-әлемді армансыз,
Жол ашқан соң туған Қазақстаны.
Қаламгерлер ақ берені атанды,
Спорт десе автоматтай оталды.
Жержүзілік жарыстарға куә боп,
Шетжұрттыққа жария етті Отанды.
Олимп отын қаламымен жаққандай,
Куә болу қазақ үшін бақ қандай!
Қайран Сәкең Пелеменен қосылып,
Алматыға жаяу келе жатқандай!
Королімен аяқ доптың сырласқан,
Сәттер қайда көкмайсада бір басқан.
Мехикода, Лондонда да, Мәскеуде,
Сингапурда ақ жол тілеп тұрды аспан!
Елін сүйген еңіреген есіл ер,
Кезің еді енді нағыз көсілер.
Алпыс бір жас мүшеліңде көз жұмдың,
Күнәң болса, Құдай өзі кешірер...
Мық шегедей мығым едің, мықты едің,
Хан Кәшкеге тірелетін түп-тегің.
Сарыарқада көк байрағын көтерген,
Қарасайдай өр еңсеңді тіктедің.
Алатаудың Қарасайдай ерлері,
Жағаласқан жауға теңдік бермеді.
Жерортасы Сарыарқада жан беріп,
Хас батырды халқы арулап жерледі.
Сен солардың тамшысындай ұл едің,
КазГУ деген қара ошақтан түледің.
Жер-жаһанды аралаумен аршындап,
Жан таппады журналистік жүрегің.
Батырлықтың бар нышаны өзекте,
Болған жоқсың болбыраған бозөкпе.
Даңғыраған даңғыл жолдар ашылды,
Өрттей жанып өрге жүзген өжетке.
Жас өрендер жазғаныңа қанықты,
Толағай ой талантыңды танытты.
«Спорт деген бір сиқыр» деп баураған,
Толғаныстар дүр сілкінтті халықты.
«Лениншіл жас» нағыз елдің аңсары,
Жұрт қолында желбірейтін таңсәрі.
Үш жүз мың боп таралатын данасы,
Шырт ұйқыдан оятты екен қаншаны?!
Сол басылым басында сіз тұрдыңыз,
Сөзстанда көп салтанат құрдыңыз.
Сол қолменен сұлу сөзді сүргілеп,
Талай жасты дүр журналист
қылдыңыз!
Дегендерді талай-талай естідік,
Бұл да болса білгендік һәм естілік.
Қанға сіңген әдетіміз, әттеген,
Ұлылықты бағалаймыз кеш біліп...
Қолбасшы да, жолбасшы да болды анық,
Ұстаздықтың ұлы үрдісін қолданып.
Тәлім алған тарланбоздан шым-шымдап,
Шыға келді талай шәкірт жонданып...
Ұлдың атын қойды ырымдап Заңғар деп,
Қыран құстай шырқау көкке самғар деп.
Әке ойлаған шыңға бірақ шықпады,
Өсті еренсіз ерке және аңғал боп...
Әуе доптың асқан әбжіл шебері –
Жәркешевтей болса шіркін деп еді.
Заңғар аты әлемге де танылған
Сом тұлғаға сүйсінетін себебі...
Арман, арман...көкіректе көп еді,
Басқа салса пенде байғұс көнеді.
Тура келсе дауасы жоқ кеселің,
Әл бермейтін Әзірейіл төнеді...
Жанын күтті, денсаулықты діттеді,
Қаламгерлік – маңдайына біткені!
Велосипед ертелі-кеш ермегі,
Ерекше еді өзін-өзі күткені.
Аппақ қарға шаңғымен із салатын,
Алатауға аунап-қунап алатын.
Мұзойнақта конькименен құйғытып,
Кірпігіне қырау қатып қалатын.
Тенниске де жиі мойын бұратын,
«Қане, кім бар?!» деп жымиып тұратын.
Адуын күш өн бойынан атойлап,
Бой жазуға бізді құлшындыратын.
Тайбурылдай жер тарпыған тұяғы,
Наркескендей намысты ердің сияғы.
Сейдағаңдай сом-сом сөздің сардары,
Қара жерге қалай ғана сияды?!
Көсемдігі көзге ұратын көшелі,
Жібермейтін кеудемсоққа есені.
Әттең, дүние, бір айналып өтсе ғой,
Өз атымен аталатын көшені...
Бес мүшелі ізсіз-түссіз өтпепті,
«Том-том кітап аманатым» деп кетті.
Жамбыл елі үкілейді үнемі,
Бердіқұлов атындағы мектепті.
Жеңіс күні-Сейдағаңның тұмары,
Тұмшалайды сағыныштың мұнары.
Құрметіне Бердіқұлов жайсаңның,
Аяқдоптан турнир өтіп тұрады.
Оған куә күллі қалам ұстаған,
Есте жүрер ұлттық рухы күшті адам.
Қайран Сәкең СПОРТСТАН әлемін
Әйгілеумен қабілетін ұштаған!
Қаншама ұлан «Мехиконың дүбірін»,
Пелелердей корольдердің тұғырын
Қиялында кірпік ілмей дөңбекшіп,
Ұзартатын футболменен ғұмырын.
Сейдағаңның сөз сермесі жасындай,
Кейіпкері кілең сайдың тасындай.
Спорт десе бас алмастай оқитын,
Жанкүйерлер құмары бір басылмай!
Жазбагердің құдіретін білемін,
Алты Алаштың жаулап алған жүрегін!
Кең сыбанып кемел оймен сөйлейтін,
«НАДЯ» деген жазуы бар білегін...
Серіліктің нышандары бар еді,
Тез мұқалтты аурудың әлегі.
Жан қосағы Күләтайды емдетіп,
Одан бұрын о дүниеге жөнеді...
Шыр айналды бұл дүние күн жетіп,
Жаза алмады ойдағысын індетіп.
Самалдай сан шәкіртті самғатып,
Аттанғандай атқара сап міндетін...
...Туған жердің тартылысы ғажайып,
Еске салып бір-екі ауыз жазайық.
Сейдағаңның доп ойнаған аулында,
Көз көргендер бара жатыр азайып.
Тұрысжанов Бекболаттың үнемі,
Жас шақты ойлап кейде көзі күледі.
Ел басқарған есіл жылдар елесі,
Журналиспен бірге ілесіп жүреді.
Сейдағаңның жан бауыры Әлімбай,
Қалай жүрсін кіндіктесін сағынбай.
Қанмайданнан аман қайтқан жауынгер,
Қара ошақтың маңдайдағы бағындай.
Сейдеш еді сөз қозғаған аталы,
Оқырманы ой түбіне батады.
«Жұмыр жерде теңбіл допты» толғаған,
Мақамдары жүрек шымырлатады…
Орысбай ӘБДІЛДӘҰЛЫ,
ҚР Мәдениет қайраткері, жазушы, өнертанушы қаламгер
