Төрт жылдықтың басты додасы Рио Олимпиадасы сенбіге қараған түні алауын тұтатты. Күллі әлемнің назарын аударған доданың шымылдығын бірнеше жарыс түрі түрді. Соның ішінде бізді желпіндірген дзюдо күресі. Жапонның төл өнеріне тоқтамас бұрын жарыс жолына шыққан бірнеше спортшыларымызды тілге тиек етейік. Алаудың оты жанбай тұрып, құралайды көзге атқан садақшыларымыз өнер көрсетті.
Бұл сынға жетісулық Сұлтан Дүзелбаев қатысты. Атқан оғын маздатқан Сұлтан алғашқы іріктеу сынынан іркілмей өтті. Ол жарыстың бірінші күні-ақ 648 ұпайға қол жеткізіп, 48-орынға табан тіреді. Көш басына Оңтүстік Корей елінің өкілі тұрақтады. Ол жеңіп қана қоймай, рекорд орнатты. Лондон Олимпиадасында өзінің отандасы 699 ұпайға қол жеткізіп, рекорд тіркеген еді. Енді, міне, сол жерлесінің ұпайын бірге арттырған спортшы 700 ұпаймен алға шықты. Ұпайды мол жинаған садақшылар алда тағы да сынға түседі. Сұлтанның ендігі қарсыласы қытай елінің өкілі болмақ. Одан кейін суда жүзуден Дмитрий Балладин бақ сынаған. Көрсеткіші жаман емес, финалдық кездесуге жолдама алды.
Дәл сол күні татамидің тарландары да Олимпиаданың көрігін қыздырды. Кимано киген ұл-қыздарымыздың арасында Қазақ елінің үкілеп қосқан спортшылары бар. 48 келі салмақта Галбадрах Отгонцецег пен 60 келі салмақта Елдос Сметов сынға түсті.
Моңғол елінен аттай қалап алған Галбадрах тамаша күресті. Ел үмітін арқалаған қызымыз бірінші Ұлыбритания дзюдошысы Лима Такианамен белдесті. Шеберлігі артқан кішкентай қара қыз доданы жеңіспен бастады. Алғашында менсінбей шықты ма, Лиманың қармағына ілініп қала жаздады. Тізгін қолдан сусып бара жатқанын білген Галбадрах қайратына мініп, қарсыласын алып ұрды. Иппон. Жеңіс қолда. Алға бір қадам жылжыдық. Екінші кездесуінде жапондық Ами Кондоға қарсы тұрды. Тек алтын үшін келген отандасымыз шыға сала қарсыласын жамбасқа алып, қанжығасына вазари әдісін жазды. Енді құтылмайды деді ме, сәл сылбырлық танытып еді, жапон қызы алып ұрды. Құлатқаны былай тұрсын, әлемдік сында талай мықтыны жолынан тайдырған Ами Конда біздің қыздың үстінен басып алды. Тырп еткізбей жиырма секунд жатып алған жапон қызы жеңіске жетті. Әттең, қолда тұрған жеңісті беріп қойды. Оны өзі де сезгендей. Амал қанша, дзюдо сәл сылбырлықты кешірмейтін спорт. Енді сенім артқан қызымыз жұбаныш белдесуінде қапы қалмаса болды деп көк жәшіктің сыртында біз отырдық. Аузы бір күйіп қалған Галбадрах жұбаныш белдесуінде Венгрия қызын көп еркінсітпеді. Галбадрах қарсыласын басынан асырып, жауырынын жер иіскеткенде қыпшақ қызы Ева Шерновеский бармақ тістеді де қалды. Алғашқыны да осылай жеңу керек еді. Жастығы мен тәжірибесіздігі кедергі болды ма, алтынға деген даңғыл жолын өзі бұзып алды. Иә, сонымен қолаға таласта Куба қызын тобықтан қақты. Берсең қолыңнан, бермесең жолыңнан деді ме, оң жамбасына оңтайлы жатқызып, аяғын аспаннан келтірді. Иппон деген төрешінің белгісін естіген Галбадрах сылқ етіп татамиге құлады. Қуанды, көз жасына ерік беріп, бар дауысымен айғайлап шерін шығарып алды. Қапталда тұрған бапкері де көзіне жас үйіріп, орнынан секірді. Міне, бір ғана қателік жіберсе де, жүлдесіз қайтпаймын деген Галбадрах Алаш жұртына алғашқы қола медальді сыйға тартты.
Ал ерлер арасында сынға түскен Елдос Сметовті ерекше атап өткен жөн. Бұл салмақта мықтылардың бәсекесі өте жоғары. Алғашқы белдесуін ливалық Мохамед Елханды санаулы секундта сан соқтырды. Алып ұрып, астына басып алған Елдос айқын басымдыққа қол жеткізді. Оның жолын ағылшын елінің балуаны тосты. Шиыршық атқан біздің жігіт Ұлыбритания өкілін оңай ұтты. Ұлы даланың ұланы, Ұлыбритания балуанын иппонмен жеңді. Ары-бері сілкілеп көрді де, оң аяқпен іліп тастады. Ең қиыны үшінші кездесуі болды. Байырғы қарсыласы өзбекстандық Диорбек Урозбаев еді. Азия біріншілігінде Ташкент төрінде өз жанкүйерлерінің алдында бір күйретіп еді. Бұл жолы да сол жүрісінен жаңылмады. Екі балуан біразға дейін бір-бірін ала алмады. Артынша ала шапанды ағайынның осал тұсын тауып, бір юккога қол жеткізіп, Елдос жартылай финалға жолдама алды. Жартылай сында Әзербайжан балуанын бір шидомен ұтты. Ақтық сында орыс балуанынан жеңіліс тапты. Негізгі уақытта екі балуан да нәтиже шығара алмады. Ақыры қосымша уақытқа жүгінді. Тақым қысқан барша қазақ жұрты Елдостың тілеуін тіледі. Қап, әттеген-ай, әдісті өзі бастап, аяғына дейін жеткізе алмады. Өзінің әдісіне өзі түсіп, алтын медальді ресейлік Аслан Мудрановқа беріп қойды.
Өкінетін ештеңе жоқ, дүбірлі доданың бірінші күні-ақ Қазақстан қоржынына екі жүлде түсті. Бірінші Галбадрахтың қоласы болса, алтынға пара-пар Елдостың күмісі. 2008 жылдан бері бұзылмай келе жатқан татами сеңін Елдос Сметов Риода бұзды. Асхат Житкеевтің ерлігін қайталап, шын мықтылығын дәлелдеді. Ал 66 келідегі сынға түскен Жансай Смағұлов екінші белдесуінде жарысты тоқтатты. Ол Оңтүстік Корей спортшысы, Әлем чемпионы Ан Баулға жол берді.
Түйін орнына: Риода отырып кілең сынды тізіпті демеңіздер. Жағымды жаңалықты да алдағы уақытта жариялайтын боламын. Көп доданың ортасында жүргеннен кейін салыстырмалы түрде айтқан жайым бар. Ал біз келесі сынға түсетін спортшылардың жемісті жолын көруге аттанып барамыз. Сүйінші хабарды күтіңіздер!
Ришад ТҰРҒАНБАЕВ