Оқи отырыңыз
Бүгінгі отандық өндіріс орындары маман жұмысшыға зәру. Әсіресе, ауылшаруашылығында кәсіби біліктілігі жоғары механизаторлар мен әмбебеп темір жонушылар, газбен, электр қуатымен дәнекерлеушілер, машина-трактор жөндеуші, құрылыс шебері, тігінші, аспаз сияқты мамандықтарды жетік меңгергендер таптырмайды. Бұған мал шаруашылығы саласындағы орта буын мамандарды да қосуға болады. Мәселенің мәнін зерделесек, нарық жағдайында қайта дамып, өркенді жолға түскен ел экономикасындағы үрдісті өсу бұрынғы жаппай жұмыссыздықты азайтып, енді заман талабына сай іскерлігі мол жақсы мамандар табудан тарығатын сыңайлы.
Еліміздің білім туралы заңында «Кәсіптік мектептердің басты міндеттерінің бірі – еңбек рыногында бәсекеге қабілетті жұмысшылар мен маман даярлау және олардың біліктілігін арттыру», – деп атап көрсетілген. Заң талабына сәйкес қызмет атқарып келе жатқан біздің облысымызда ғана 20-дан астам кәсіптік орта оқу орындарында жыл сайын сан-салалы мамандықтар бойынша жүздеген шәкірт қолына орта арнаулы оқу орнын тамамдады деген куәлік алып шығады.
Осындай өндіріске өрелі мамандар даярлап жүрген байырғы білім ошағының бірі Жаркент қаласындағы көпсалалы колледждің бүгінгі тыныс-тіршілігін зерттедік. Алдымен колледж директоры, аудандық мәслихаттың депутаты Бақытжан Сабырбаевпен сұхбаттасқан соң кешегі, бүгінгі кәсіптік мектептер жайлы санадағы сан сауалға қанағаттанарлық жауап тапқандаймыз.
– Соңғы бірнеше жылдан бері біздің Жаркент көпсалалы колледжнде талапкерлерді конкурстық негізде оқуға қабылдаудамыз, өйткені оқуға түсем, жұмысшы мамандығын меңгерем деушілер көп, – дейді директор. – Заманның талабына қарай жұмысшы мамандығына деген қоғамдық көзқарас та өзгеруде. Негізгі бағытымыз ауылшаруашылық өндірісіне мамандар даярлау болғандықтан, саладағы сұранысқа жете мән беріп, тіпті қожалықтармен тығыз байланыстамыз. Бізден алған мамандық көпшіліктің күнкөріс көзіне айналды. Бұған біздің оқу орнымыздың күрделі жөндеуден өткізілуі және қажетті материалдық-техникалық базаның жаңаруы да өзінің игі әсерін тигізуде.
Сырт көзге бірден байқалып тұрған жақсылық, жаңалықтарды мақтанышпен баяндаған колледж директоры өткен ғасырдың соңғы жылдарында өзінің ешкімге керек болмай, қаңыраған оқу корпусы мен жатақхана, шеберханаларын күзетіп қалған мүшкіл халдерін де еске алды. Жалпы, бұл кәсіптік оқу орнының кезінде училище болып құрылу тарихы өткен ғасырдың орта шенінен бастау алады. Қазіргі ат- шаптырым аумақты алып жатқан жаңа типті кешенді қалашығы 1978 жылы пайдалануға беріліпті. Қалашықта кәсіптік лицейдің 600 оқушыға арналған көп- қабатты оқу корпусы, 150 орынды асханасы, спорт- залы, 410 орынды жатақханасы, ашық алаңдағы стадионы, өндірістік тәжірибе өткізетін шеберханасы, ауыл- шаруашылық техникалары қойылатын тұрақ бар.
Мекеме мүлкін талан-таражға бермей, тоздырмай сақтап қалу үшін 1997 – 2001 жылдар аралығында ұжым шаруашылық есеппен тіршілік етті. Осы жылдарда оқу орнын сақтап қалуға бойындағы бар күш-жігерін жұмсап, мамандығына деген адалдығын танытқан Алтынай Бекбола, Құралай Карбузова, Бақыт Батырбеков, Ерғанат Сұлтанбеков, Сатыбалды Мұқанов, лицей директоры Бақытжан Сабырбаев сияқты ұстаздар қауымын бүгінгі ұжымдастары табандылығы үшін ерекше қадірлейді.
– Пайдалануға берілген мерзімнен бері күрделі жөндеуден өткізілмеген оқу ғимараты мен жатақханамыздың жылу жүйелері 2002 жылы толық ауыстырылып, сұйық отынмен қыздыратын қазандықтар қойылды. 2008 жылы оқу ғимаратына, 2009 жылы жатақханаға жартылай күрделі жөндеу жұмысы жүргізіліп, келесі 2010 жылы материалдық жағдайымызды жақсарта түсуге 15 миллион теңге бөлінді. Алдыңғы жылы тағы 25 миллион теңгеге «Беларусь» тракторын, экскаватор, «Газ-53» жүк көлігін, шөп шабатын трактор, 10 компьютер алдық, – деп сөзін жалғады директор.
Қазір мекеме меншігінде жалпы 6 доңғалақты трактор, 3 жүк көлігі, 2 экскаватор, автокран, «Сайрам» автобусы, «КамАЗ» ауыр жүк көлігі, «К-700» тракторы, тағы басқа ауылшаруашылық техникалары бар. Бұлар аудандағы науқандық жұмыстарға қатысып, шәкірттерінің өндірісте тікелей тәжірибе жинақтауына мол мүмкіндік беріп отыр. Өндіріс шеберлері астық жинайтын комбайнға қол жеткізуді армандайды. Сонымен қатар, 150 орынды колледждің өндірістік шеберханасы да күрделі жөндеуді қажет етеді. Біз сұхбаттасып отырғанда шеберхананы күрделі жөндеуден өткізуге 272 миллион 234 мың теңге бөлінетіні жөнінде сүйінші хабар жетті.
Бұл оқу орнында қазіргі таңда 338 оқушы оқытылады. Олардың орталау мектепті тамамдап келгендері үш жылда ауылшаруашылық өндірісінің шеберлері, газбен және электрмен дәнекерлеуші, әмбебеп темір жонғыш, аспаз, шаштараз, электронды есептеу машинасының операторы, тігінші және электромонтер, жалпы 8 түрлі мамандық бойынша білім алады. Оқушылардың көпшілігіне колледжді тамамдағанда «ВС» дәрежелі кәсіпқой жүргізуші деген мамандық қосымша беріледі. Бұлардан басқа орта мектепті аяқтап келіп ауылшаруашылық өндірісіне қажет мамандықтар алуға талаптанғандар бар. Олардың басым бөлігі аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі арқылы оқытылады. Бұлар таңдаған мамандықтары бойынша қысқа мерзімде білім мен тәжірибе жинақтап, кең көлемді механизатор мамандығын, оған қосымша «ВС» дәрежелі кәсіпқой жүргізушілікті меңгереді.
Қазіргі оқу бітіріп өндіріске барған қандай да маманға қойылар басты талап, өз ісін біліктілікпен атқару. Яғни, жас маман білімін өзі оқыған орнынан тыңғылықты тәжірибемен шыңдап шығуы шарт. Колледждің 2-3-курсында оқитын оқушыларға тікелей өндіріс орындарында тәжірибеден өтуге жағдай жасалған. Мысалы, механизатор мамандығын алатындар аудандағы «Ернар», «Айгерім», «Аманкел» сияқты жүгері өсіретін ірі шаруашылықтардың егін жинау науқанына қатысып, тәжірибеден өтумен қатар өзіне табыс та тауып жүр. Ал кең көлемді тамақтандыру орындарының маманы болатын жастар Жаркент қаласындағы «Атлантик», «Ирада» сынды мейрамханаларда тәжірибесін шыңдап, олардың арасында іскерлігімен көзге түскендері осы кәсіпорындардан болашақ тұрақты жұмыс орнын табуда.
– Өндірістік оқыту сабақтарында жаттығу жүргізу үшін өз техникаларымызды да пайдаланамыз, – дейді директордың кәсіптік оқыту жөніндегі орынбасары Дүйсен Мырзахметов.
– Оқу орынының жанында тәжірибе алқабы бар. Оқушыларымыз сол алқапта техника жүргізіп, жер жыртуға, тұқым себуге машықтанады. Көктемгі егін егу, күзгі жиын-терін науқаны кезінде өз техникаларымызбен жеке шаруа қожалықтарына ақылы қызмет көрсетіп, көмектесіп келеміз. Тапқан табысымыз оқу орнындағы мәдени іс-шараларға, материалдық-техникалық базаны нығайтуға жұмсалады.
Биылғы оқу жылында колледжден 99 жас орта арнаулы кәсіби мамандық алып шықпақшы. Өткен оқу жылында колледж тамамдаған жастардың 99 пайызы жұмысқа орналасқан, биылғы болжам бойынша түгел жұмысқа орналасуға мүмкіндік бар.
Мекеменің мерейін үстемдетіп жүрген білімді, білікті ұстаздар аз емес. Айталық, физика-информатика пәнінің оқытушылары Алтынай Ақылшақызы, Ләззат Қабылбекова, Эльмира Шынахунова облыстық, республикалық байқаулар жеңімпазы болса, арнайы пән оқытушысы Бақыт Батырбеков облыстық «Ең таңдаулы оқытушы» байқауында «Өз ісінің шебері» атанды. Ұзақ жылдардан бері еңбек ететін өндірістік оқыту шеберлері арасында Мамыр Абылғазиев, Александр Лысенко, Рафхат Тохтаев, Өнербай Нүсіпбеков, тағы басқаларын жеткіншектерге берген тәлімді тәрбиесі үшін ұжым мақтаныш етеді. Жоғары білім алып, оқу орнындағы ұстаздар ортасына келген Алмас Шопанов, Алтынбек Әбдіманов сынды жас өндіріс шеберлері жастар тәрбиесіне білек сыбана кіріскен.
Жылдан-жылға кәсіптік колледжге оқуға келуші жастардың саны артып, білім сапасы жоғарылай түсуде. Осындай міндеттер мен мақсаттар жастарға кәсіптік білім беретін ұстаздарға салмақты жауапкершілік жүктейді. Өйткені бүгінгі кәсіптік мектепте білім алатын жастар – ертеңгі отандық өндірісті өрге бастар өренд
Мырзағали НҰРСЕЙІТ
