Халқымыздың ұлттық құндылықтары әлемнің қай бұрышында да бірдей құрметке бөленіп, намысты өрлету мен ұрпақ тәрбиелеудің сара жолына айналған. Кейбір ұлттық құндылықтар Еуропа, Америка, Қытайда тұратын қандастарымыз арқылы Гиннес рекордтар кітабына еніп, қадірімізді күллі әлемге паш етіп жатқанын білеміз.
Айталық, Қытайдағы ерлі-зайыпты кәсіпкер Болат Бейнелұлы мен Гүлзат Азанбекқызы 2008 жылы ұзындығы 100 метр, салмағы 1 тонна қазы жасап, оны Гиннес рекордтар кітабына енгізді. Ал 2010 жылы Шыңжаң өңіріндегі Толы ауданының 10 мың домбырашысы бір сәтте қазақ халқының «Кеңес» күйін орындап, Гиннестің рекордтар кітабына кірді. Сондай-ақ, 2012 жылы сол елдегі Болатбек Кәрімханұлы жасаған ұзындығы 45, ені 14 миллиметр келетін кішкентай домбыра «Әлемдегі ең кішкентай аспап» ретінде Гиннестің рекордтар кітабына жазылды. Міне, осындай көңіл қуантар жағдайлар көрші елде жасап жатқан бауырларымыздың арасында көбейіп келеді. Оған Шыңжаңның Тарбағатай аймағы Толы ауданында өткен III кезекті «Тарбағатай тау гүлі шешек атты» домбыра мәдениеті мерекесін айтуға болады. «Мәдени шара аясында мың адам бір уақытта домбыра шертіп, көрермен ықыласына бөленді», – деп жазады Қытай сайттары.
Қытай ақпарат құралдарының дерегі бойынша, бірнеше жылдан бері шығыстағы көршіміз сол елде жасап жатқан ұсақ ұлттардың мәдениетін дамыту бағдарламасын мықтап қолға алған. Сол бағдарлама аясында қазақ халқының бегзаттық мәдениетін өркендету жобасы қабылданып, қарқынды жұмыс атқарылып келеді. Осыған орай, Қытайдағы қазақтар тығыз шоғырланған аудандар өз мүмкіндігіне сай ұлттық құндылықтарды таңдап алып, насихаттаудың жолдарына ойысқан. Жоғарыда айтылған Толы ауданының домбыра мәдениеті мерекесі аталмыш бағдарлама аясында 3 жылдан бері жалғасып, дәстүрге айналыпты. Қуанарлығы, биылғы шараға кілең орта мектептің төменгі сыныбында оқитын оқушылар қамтылған. Әрине, мың оқушы – мың отбасының өкілі. Осының өзінен-ақ, бір ауданда тұратын қазақтардың бәрі домбыра шертіп, күй тыңдайды дегенді аңғартады. Салыстырмалы түрде айтатын болсақ, біздің кей ауданнан домбыра шертетін мың адамды таба алмайтынымыз анық. Осының өзінен шетел қазақтарының ұлттық құндылықтарға деген құрметі мен қызығушылығының ерекше екендігін білуге болады. Осы тұста: «Толылықтар неліктен қазақтың басқа музыка аспабын емес, домбыраны таңдап алды?», – деген сұрақ туындайтыны анық.
Домбыра – қазақ халқының өте ертеден кең тараған, нағыз табиғи ұлттық музыкалық аспабы. Бұл сөзді көне Шумер тілінен аударғанда «кішкене садақ» деген мағына береді екен. Біз халқымыздың осы бір күй аспабын қай дәуірден бері қолданғанын дөп басып айтып бере алмаймыз. Алайда қазақ даласының әр тұсында домбыра аспабының тарихынан сыр шертетін дәлелдер сайрап жатыр. Айталық, Жамбыл ауданы аумағындағы таңбалы тастарда шамамен 2,5 ғасыр бұрын қашалған домбыраның суреті табылған. Бұл ұлттық аспаптың тас бетіне түскен мезгілін білдіреді десек те, халқымыз оны одан әлдеқайда бұрын рухани өмірін байытуға қолданғанын көрсетеді. Қос ішекті шертіп ойнайтын музыкалық аспап ішекті, шертпелі аспаптар тобына жатады. Күй перне және арнайы құлақтарымен келтіріледі. Аспап үні қоңыр, құлаққа жағымды әрі жұмсақ болып келетіндіктен ата-бабаларымыз ежелден домбыраны киелі аспап санаған. Сондықтан домбыраға үкі тағып, аялап төріне іліп қою қазақтың дәстүріне айналған. Толылықтар сол дәстүрдің жоғалмауын назарға алғаны анық.
Иә, Абылай хан дәуірінде қазақ ел болып қалу үшін жаумен айқасты. Ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен елдігімізді сақтап қалды. ХХ ғасырдың басында Ә. Бөкейханов бастаған арыстарымыз жоқ дегенде автономиялы республика болу үшін күресіп, қанын төгіп, жанын берді. Құдайға шүкір, қазір егеменді ел болдық. Қазіргі ұрпақтың міндеті – экономикамызды дамыта отырып, ұлттық құндылығымызды қорғап, әлемдік қауымдастыққа кіру. Егер ұлттық құндылығымызды сақтаймыз десек, осы жолдан таймауымыз тиіс.
Қажет АНДАС