Оқи отырыңыз
Күн мен түнді, ай мен жылдарды жөңкілтіп жетегіне ертіп бара жатқан тіршілік көшіне бір уақ байыптап қарар болсақ, тарих деген тағылымы мол шежіре қарт артына айшықты із қалдырып, адамзаттың саналы пендесінің есіне еріксіз салар кезеңдер ескерткіштерін сомдап та кетеді екен. Кең-байтақ қазақ жерінің әр тұсында жүздеген, мыңдаған жылдардың шындығы мен көрінісін, тұрмыс ерекшеліктерін бедерлейтін, тасасында қызықты тарихи құпиясы мол адам қолымен жасалған ескерткіштер қаншама? Ата-баба қолымен сомдалған сол ескерткіштер тылсым үнсіздікпен аңғартатын шежіре сыр жергілікті халықтың кешегісін кескіндеп, келешегіне тарихи, рухани тіреу болмақ.
Осындай тарихи танымдық, айшықты ескерткіштер жазиралы Жаркент өңірінде де аз емес. Олардың ертеден барын екшеп, зерттеп, ел игілігіне айналдыру қажет. Ел есінде қалғанын қадірлеп, қалың қауымға насихаттау шарт. Тарихи ескерткіштерді қорғап, қалпында сақтау да маңызды. Мысалы, ХІХ ғасырда салынған Жаркент мешіті (қазіргі Жаркент мешіті көркем-сәулет мұражайы) бір шегесіз ағаштан құрастырылған шығыс сәулет өнерінің қайталанбас ерекше үлгісі болып табылады. Мұндай тарихи ескерткіштер мемлекет қорғауына алынып, ел игілігіне сақталмақ. Дегенмен уақыт сынына төзбеген, сәулет өнерінің ерекше қайталанбас үлгісі бола алмайтын кейбір көне ғимараттардың орнына заман талабына сай жаңа құрылыс жасаудың әбестігі жоқ.
Жаркент уезі құрылған (1882 –1890) жылдарда салынған көне ғимараттар қатарында «Татар мешіті» де бар. Жаркент қаласының бел ортасынан бой түзеген татар мешіті Кеңес үкіметі орнаған соң ұзақ уақыт бойы қызыл әскер казармасы, астық қоймасына айналып, түрлі мақсаттарда пайдаланылды. Өткен ғасырдың орта шенінде бұл ғимарат күрделі жөндеуден өткізіліп, «Орленок» атты жасөспірімдер кинотеатры болды.
Үстіміздегі ғасырдың алғашқы жылдарында ол аудандық орталық мешітке беріліп, жергілікті кәсіпкерлердің қаржылай қолдауымен қайтадан күрделі жөндеуден өткізілді.
Алайда, осыдан 100 жылдан астам бұрын ағаш бөренелерден салынған мешіт үйінің іргесі отырып, ағаштары шіріп, төбесі қақырап, тозығы әбден жеткен болатын. Сондықтан өңірдегі діндәрлар мен қариялардың сұрауымен өткен жылы көне мешіт үйін жаңарту мәселесі көтерілді. Аудан тұрғындарының осы өтінішін жүзеге асыруды өңірдегі Тасқын Жапарқұл, Серік Ақсубаев, Закир Кузиев сынды ауқатты кәсіпкерлер қолға алып, өзара келісіп қаржы топтап, өткен жылдың тамыз айында көне ғимарат сүріліп, жаңа мешіттің құрылысы басталған болатын.
Жалпы сыйымдылығы 1500 орынды еңселі ғимаратты Сәкен Дәуренбеков басшылық ететін құрылысшылар бригадасы салды. Мешіт жанында 50 бала оқитын медресе, кітапхана мен мұражай, мешітке қарасты 1,5 гектар аумақта балалардың спорт алаңы жасалды.
Биылғы Наурыз мерекесінің қарсаңында жаңа мешіт үйін салғызушы Серік Ақсубаев, Тасқын Жапарқұл және Закир Кузиев отбасы мүшелерімен, немерелерімен келіп сенбілік өткізіп, 35 қарағай көшетін егіп, құнарлы топырақ тасып түсіріп, болашақ гүлзардың орнын дайындады.
– «Ел тілегін жүзеге асыру – ердің ісі» дегенді әкем марқұм жиі айтып отырушы еді, – дейді, сол сенбілік сәтінде бізбен тілдескен кәсіпкер Тасқын Жапарқұл мырза. – Сенбілікке қолдарына тұңғыш рет күрек ұстап тұрған сәби немерелеріміз бен балаларымызды ертіп келгеніміз де ұлтымыздың ортақ іске байланысты ұлағаты жастардың санасына сәуле болып себездесе екен деген ниет. Құрыш қолды құрылысшы ағаларындай жұмысты жапырып тастамаса да періште жандарына ізгіліктің нұры құйылып, болашақта елдік іске елгезек азамат болса деген тілеумен келдік.
Қазір аудандық орталық мешіттің жалпы құрылысы, іші-сыртын әрлеу жұмыстары аяқталды. Құтхана жақында пайдалануға берілмекші. Жалпыға ортақ қуанышқа барша Жаркент өңірінің жұртшылығы жиналып, алыс-жақыннан құрметті қонақтар да шақырылмақ.
Мырзағали Нұрсейіт
Жаркент қаласы.
