Оқи отырыңыз
Халқымызда: «Қарты бар ел – қазыналы», «Ақсақалы сиреген ауылдан ар-иман қашады» деген қанатты сөздер бар. Қаймағы бұзылмаған қазақы ғұрып тұрғысынан қарар болсақ, ата-әженің қоғамдағы рөлі өлшеусіз. Олар – ауылдың ұйытқысы, отбасы мен ошақ-қасының берекесі. Жүгенсіз кеткен жастарды жөнге салып, ыдыс-аяғы сылдырлаған шаңырақты қайта түзеуші, ренжіскен ағайынды татуластырып, ел-жұрттың бүтіндігін сақтаушы.
Ата-әже – ұрпақ тәрбиешісі ғана емес, отбасындағы барлық берекелі істің бастауы, жақсылықтың ұйытқысы болып табылады. Тәрбие ісіне үлкен кісілер араласқан жерде түсініспеушілік деген орын алмайды. Қариялар – ұлттың ұлт болып қалыптасуына, салт-дәстүрдің сақталуына, жас ұрпақтың дұрыс бағыт-бағдар мен тәлім-тәрбие алуына, дін мен ділдің, тілдің, басқа да асыл құндылықтарымыздың сақталуына, елдің бірлік пен ынтымақта өмір сүруіне бірден-бір себепкер екені даусыз.
Тәрбиені қашанда құнды байлыққа балаған халқымыз бала тәрбиесіне ешқашан жүрдім-бардым қарамаған. Ал оған ұлттық сипат беру – ұлт болашағын ойлаудан туған даналық. Сондықтан да «Ұлт боламын десең, бесігіңді түзе», – деген еді ұлы жазушы Мұхтар Әуезов.
Ұлттық тәрбие – қазір елімізде орын алып отырған көптеген мәселелердің, демек, ана тілін, ата тарихын, салт-дәстүрін білмейтін жеткіншектер тастанды жетім балалар, қиын мінезді жасөспірмдер, қарттар үйлеріндегі аталар мен әжелер, нашақорлыққа салынған жастар, тағы басқаларды бірте-бірте жоюдың және олардың алдын алып, болдырмаудың негізгі жолы. Ұлттық тәрбие алған ұрпақ дені сау, білімді, ақылды, ұлтжанды, еңбекқор, сыпайы, кішіпейіл болып өседі.
Бүгінгі отбасындағы бала тәрбиесіне келер болсақ, уақыттың ағымына орай үлкен өзгеріске ұшырап жатқаны жасырын емес. Бала ата-анадан гөрі теледидар мен ғаламтор тәрбиесін көбірек алып жатыр десек болады. Сонда біз болашақ ұрпағымызды тәрбиелерде нендей бағыт ұстауымыз қажет деген ой көкейге ұялайды. Осы жолда бұрынғы дана Абайды тәрбиелеген Зере әже, Шоқанға тәлім берген Айғаным ананың тәрбиесін үлгі-өнеге етуге болады. Яғни, біз балаға ертегі айта отырып, жырларды жаттатқызып, салт-дәстүрімізді бойына сіңіртіп өсірсек, тәрбие дұрыс жолға негізделері анық. Осы тұрғыда Бауыржан Момышұлы: «Біріншіден, бесік жырын айтатын келіндердің азайып бара жатқанынан қорқамын, екіншіден, немерелеріне ертегі айтып бере алмайтын әжелердің көбейіп бара жатқанынан қорқамын, үшіншіден, дәстүрді сыйламайтын балалардың өсіп келе жатқанынан қорқамын», – деп айтқан болатын.
Тәрбиеде орын алып жатқан осындай кемшіліктердің орнын толтыру, қоғамдағы, отбасындағы ата-әже тәлімінің маңызын арттыру, ұлттық салт-дәстүрімізді жас ұрпақтың бойына сіңіру мақсатында облысымызда 2008 жылдан бастап «Ата-баба дәстүрі – ұрпаққа аманат» атты арнайы бағдарлама жүзеге асырылуда. Аталмыш бағдарлама облыс әкімінің қолдауы, облыстық ардагерлер кеңесінің ұйытқы болуымен білім шаңырақтарында сәтті қамтылып келеді. Оған Талдықорған қалалық ардагерлер кеңесі белсене атсалысып, өнер мен мәдениет, дін мен тіл, салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарға сай ұлттық құндылықтарды кеңінен насихаттап, ұрпақ тәрбиесіне өзіндік үлес қосуда.
Өткен оқу жылы барысында өткен тәрбиелік шаралар, ұлттық құндылықтар мен салт-дәстүрімізді дәріптеу арқылы жастардың рухани жан дүниесін байыту, оларды отансүйгіштікке, қазақстандық патриотизмге, «Мәңгілік Ел» идеясы рухында тәлім беруге негізделді. Жасөспірімдерді жаман әдет-қылықтан аластату, салауаттылыққа, отбасы құндылықтарын, дәстүрін сақтауға бағыттай отырып, тәрбиелеуге ерекше көңіл бөлінді. Осындай үлкен, берер ғибраты мол, маңызы зор ауқымды шараларға қала ардагерлері, ұлағатты ұстаздар, үлгілі отбасылар, денсаулық сақтау, құқық қорғау, спорт, діни басқарма өкілдері мен белгілі қоғам қайраткерлері шақырылып, мектеп оқушылары алдында ашық әңгімелер өткізді.
Мұндай өскелең ұрпаққа берері мол, идеясы айқын тәрбиелік шаралар қаламыздың барлық 26 мектебінде өз деңгейінде жүзеге асырылды. Тәрбие сағаттары жыл басында қала әкімдігінің, қалалық білім бөлімінің, ардагерлер кеңесінің бірлесіп жасаған жоспары бойынша жүргізілді. Аталмыш бағдарлама аясында «Шаңырақ – Мәңгілік елдің тұғыры» атты ұзақмерзімді акция, «Тарихы терең қазақ елі – Мәңгілік Ел» атты рухани шаралар өткізілді. Жетісу жерінің дарынды тұлғалары мен еңбегімен еленген ел азаматтарын насихаттау мақсатында «дала академигі» атанып, екі мәрте Социалистік Еңбек Ері атағын алған Н. Алдабергеновтің 110 жылдығына, ән әлемінің бұлбұлы Д. Рақышевтың 90 жылдығына арналған кештерге орын берілді. Отбасылық құндылықтар мен дәстүрлерді насихаттауға ерекше мән беріліп, «Қызым үйде, қылығы түзде», «Жасөспірім және зиянды әрекеттер», т.б. тақырыптарда тәрбие сағаттары ұйымдастырылды.
Әрбір өтетін шараға мектеп ұжымдары жауапкершілікпен қарап, оны жан-жақты, қызықты, мағыналы етіп ұйымдастыруға күш салды. Іс-шараларға қалалық, облыстық ардагерлер кеңесінің мүшелері белсене қатысып, жастарға ақыл-кеңесін айтып, өмірден көрген, көккейге түйгендерін ортаға салды. Әрбір өтілген іс-шараға әділқазы алқасы баға беріп отырды. Айта кетсек, Абай атындағы № 1 орта мектеп-гимназиясы «Әке-ана үш-ақ әріп тіршілік, Үш әріптен үлбірейді гүл шығып....» атты тақырыпта әдеби-танымдылық іс-шараны өте жоғары деңгейде өткізді. № 14 орта мектеп-гимназиясының «Атадан – ақыл, ағадан – үлгі-өнеге», №17 орта мектептің «Қазақтың ұлағатты сөзі – тәрбие көзі», №4 орта мектептің «Ана – өмірдің шуағы» атты тәрбиелік іс-шаралар зор дайындықпен талапқа сай өтіп, қойған мақсаттарына жетті.
Сараптау комиссиясы әділ қазылық жасай келе осы шараларды жүзеге асыру барысында ерекше белсенділік танытқан, мектеп ұжымдарын және еңбегімен көзге түскен жекелеген адамдарды Алғыс хат және бағалы сыйлықтармен марапаттады. Бас бәйге №1 Абай атындағы орта мектепке, бірінші орын №14, №17 білім шаңырақтарына берілді. Екінші орынға №4, №15, №19, үшінші орынға №9, №16, №22 орта мектептер лайық деп танылды. Ынталандыру бәйгелерін №5, №13, №26 орта білім ошақтары, «Ұлыларды ұлықтау үздігі» номинациясын Ш. Уәлиханов атындағы № 10 мектеп-гимназиясы мен Д. Рақышев атындағы № 3 мектеп-интернаты иеленді.
Ата-баба дәстүрін ұрпаққа ұлағат еткен қариялардың тәлімді тәрбие бағдарламасы биыл да мектептерде өз деңгейінде жүзеге асып, жас ұрпақтың жарқын болашағы жолындағы қызметін жалғастыра беретін болады.
Айтмұханбет ЕРАСЫЛОВ,
Талдықорған қалалық ардагерлер кеңесі
ұйымдастыру-әдістемелік кабинетінің меңгерушісі.
