Армысың, Қазақ жұрты! Риода қандай жаңалық болды деп күтіп отырғандарыңызды мен жақсы білемін. Ішім де сезеді. Әсіресе Жетісу жұртшылығы асыға күтіп отырған болар. Олай болатын жөні де бар. Өйткені еліміз дүбірлі додаға тоғыз бірдей сәйгүлігін қосып, алды жүлдеге бөленіп жатыр. Бұл қуанышты жағдай. Алдында да айтып едім, жайдарман жаңалықты менен бұрын сіздер естіп, шашуларыңызды менен бұрын шашып қоятындарыңыз айтпаса да түсінікті. Олай болатын себебі, спорттық шайқастар бір уақытта және қаланың әр қиырында өтіп жатыр. Оның барлығына тілшілердің қатысуы мүмкін емес. Әй, осы бәсекеден жүлде алып қаламыз-ау деген спорт жарысына қатысып, шамамыз жеткенше жүлдесін де алып, сүйіншімізді де сұрап жатқан жайымыз бар. Сол себепті де мен сіздерге жүлдеге қолы жеткен спортшылармен тілдесіп, шағын сұхбаттарды ұсынғанды жөн көрдім.
Мен өзі кішкентайымнан суға жүзіп өскен баламын. Қаратал өзенінің құйылысы, Балқаш көлінің жағасында орын тепкен Көпбірлік ауылының баласы екенімді сіздер жақсы білесіздер. Енді қараңыз, таңның атысымен ауылдың шетінде тұрған ақ толқын шалқып жатқан Балқашқа бірақ сүңгиміз. Замандастарым бар барлығымыз, балықша жүзіп, су түбінен талай рет құм алып шыққаным есімде. Біздің ауылдың бар баласы Баландиндей бассейнде жүзбесе де Балқаш көлінің суын ары-бері тілгілейді. Шалқалап жүзу, етпетінен, сүңгу дегеніңнің түр-түрін біледі. Міне, сол балалықтың бал дәуренін кешегі алтын алған Баландин көз алдыма әкелгендей болды. Суға секірген сегіз спортшының ішінен оқ бойы озып, малтып келе жатқан Алматының алтын баласын көргенде Балқашта құрдастарыммен бірге өзім жүзіп келе жатқандай күй кештім. Бұл спорт дегеніңді қойсаңшы, адамды елітіп, жастығыңды еске түсіріп, көзіңе жас алдырмай қоймайды. Диманың алтын алып тұрғандағы сезімі мен қуанышы біздің алпыс екі тамырымызға еніп, зуылдап аққан қанымызбен тұла бойымызды шымырлатып әкетті. Осындай сезімге бөлеген, елім деп еңсесін тік ұстаған Дмитрий Баландинді құшағымызға қысуға асықтық. Қолымыз жетті, құшағымызға қысып, жіберетін түріміз жоқ. Оның да қуанышы қойына сыймай, бізге қарай жүгіре басқаны елімен бірге екенін айқын көрсеткендей. Содан кейін де су түбінен алтын сүзген Баландинді сұхбатқа тартқан едік. Чемпионның жауабын назарларыңызға ұсынайын.
– Дима, айналайын, алтының құтты болсын! Қазіргі ішкі толқынысың қандай және су түбінен не көрдің?
– Рахмет, аға! Бұл менің ғана жеңісім емес, Қазақ елінің жеңісі. Ең бірінші, маған қолдау көрсеткен жанкүйерлеріме рахметімді айтамын. Ішкі толқынысымды сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Өзім де сене алмай тұрмын, расымен де чемпион болдым ба деп. Ал су түбінен не көрдіңіз десеңіз, мен алтын көрдім деп айтар едім. Әрине, қалжың ғой. Жарыс кезінде су түбінен өзімнің жолым мен қолымды тигізетін мәрені ғана көрдім. Өте керемет жарыс болды. Ең үздіктермен сайысқа түстім. Осындай үздіктермен сынға түсу арқылы жоғары нәтижеге қол жеткізесің. Қарсыластарымның барлығы мықты болды.
– Ештеңені көрмедім дедің. Суда жүзіп келе жатқаныңда қарсыластарыңнан озып келе жатқаныңды сездің бе?
– Жоқ, әрине. Су спорты басқа спорт түрлерінен өзгеше. Өйткені бокс болса, қарсыласыңның соққысын сезесің, күресте белдесіп, қарсыласыңды қолыңмен ұстайсың. Ал мұнда тек тезірек жүзуің керек және қарсыластарың жайлы ештеңе ойламайсың. Әрине, сайысқа шыққандардың барлығы өте мықтылар. АҚШ, Ресей мемлекетінің өкілдері оңай берілетін жігіттер емес. Оның үстіне ресейлік спортшы Антон менің ең жақын досым. Жеңіске жеткен кезде бірінші болып құттықтаған да сол жігіт. Бір қызықты айтайын, сол досым екеуміз жарысқа түсер алдында әңгімелестік. Бізге ешкім сенбейтін шығар. Өйткені біз түскен жолақ та жүлдегерлер санатына кірмейді. Ал біз өз жұмысымызды сауатты және жылдам істейік. Бар-жоғы екі минут шыдап берейік деді. Ал біз барлығын артқа тастадық. Оның да жүлдеге іліккені мені қатты қуантты. Біз әлем алдында жас спортшылардың да жүлдеге қол созатынын дәлелдедік. Атағынан ат үркетін спортшыларды артқа қалдырғанымызға қатты қуандық.
– Антон 19-да. Сен де қартайып тұрған жоқсың. Есіңде ме, Гуанжоуда жарысқа түскенің. Сол кезде сенімен бірге болып, сенің жарқын күндерің алда деп айтып едім. Олимпиада жайлы қай кезден бастап ойландың? Жеңіске жетемін деген жігер сол кезде пайда болған шығар?
– Расын айтсам, Олимпиада жайлы мен Лондон Олимпиадасы кезінен бастап армандадым. Өйткені ол кезде мен байрақты бәсекеге ілінбей қалып едім. Міне, төрт жыл бойы Олимпиада үшін тер төктім. Еңбегім еш кетпеді. Менің алғашқы арманым Риоға қатысу болды. Ол күнге де жеттім. Жолдаманы қолыма түсіргесін ендігі мақсат жүлде алу болды. Басты мақсатым осылай басталды. Алға қойған жоспарым толықтай орындалды.
– Бір сұхбатыңда айтыпсың, жеңімпазды марапаттап жатқан кезде барлығы қол соғып құрмет көрсетеді. Сондай сәтті көріп тұрып, осы бір ләззатты сезіну, басыңнан өткеру үшін барлығын салуға дайынмын деген екенсің. Осы қаншылықты рас?
– Ондай сөзді айтқаным рас. Барселонада өткен әлем біріншілігінде жүлдеге іліне алмадым. Мен ол кезде өте жас едім. Жарыстан кейін көрермендер арасында отырдым. Жеңіске жеткен чемпионды марапаттаған кезде сарайдың іші жарылып кете жаздады. Сондай сәтті көргенде тұла бойым шымырлап, көзімнен жасым ыршып, іштей қызғаныш туды. Ойыма осы сөз оралды. Бір сәттік қуаныш үшін, чемпиондық тұғырдан қол бұлғау үшін барын салуға дайынмын. Сол айтқаным шындыққа айналып, арманыма қол жеткіздім.
– Рахмет! Енді су спортына қалай келдің, алғашқы жаттықтырушың жайлы сөз қозғасаң?
– Мен жастайымнан осы спорттың түрімен шұғылдандым. Ата-анам жеті жасымнан бастап осы спортқа берді. Алматыдағы Тимирязев пен Байзақов көшесінің қиылысындағы бассейнде шұғылдандым. Анамның аты – Татьяна Баландина, әкемнің есімі – Игорь Баландин. Алғашында жай ғана суда жүзіп үйрену үшін бардым. Кейін сыртымнан бақылап жүрген мамандар кәсіби түрде шұғылдануға шақырды. Алғашқы жаттықтырушым Людмила Петрова деген тәлімгерім ата-анама қолқа салып, спорт мектебіне ауысуға кеңес берді. Сол күннен бастап мен аталған жаттықтырушының қоластында жаттықтым. Өздеріңіз көріп тұрсыздар, талантты бапкерлердің арқасында осындай жетістікке жеттім. Қазір Алексей Казаковтың қоластында жаттығамын.
– Атақты Фелпстің рекорды жайлы не айтар едің? 21 дүркін Олимпиаданың чемпионы деген атаққа қол жеткізді. Ондай жетістік біздің қолдан келе ме?
– Әрине, еңбек етсең барлығын істеуге болады. Фелпс жүз жылда бір туатын талант. Есімін тарихқа алтын әріппен жазған қайталанбайтын адам. Бірақ, жуық арада оның рекордын бұзатын адам жоқ шығар. Туа біткен қасиетте шығар. Шындығында оның жетістіктеріне таңым бар. Сенбеуге лажың жоқ. Жасы келсе де жастармен жағаласып, 200 метрлік қашықтықта рекорд жасап жүрген мықтыны қалай мақтаса да болады. Ол осындай жетістікке қол жеткізу үшін қанша, қандай күш жұмсайтынын білмеймін. Әйтеуір, чемпиондық қанжығасына байланады. Су спортының алып тұлғасы деп айтар едім.
– Сенің жетістігіңді де жуық арада қайталау мүмкін емес шығар. Ол үшін не істеу керек?
– Кім біледі, қайталанатын күн бар шығар. Күні ертең болуы да мүмкін. Бастысы менің алтыным су спортындағы жаңа чемпиондардың жарқын жолы деп есептеймін. Әлі көресіздер, осыдан кейін Қазақстанда жүзумен айналысатын спортшылардың қатары көбейеді. Мен соны анық білемін. Сол жеткіншектердің қатарынан мен өткен жолды жаңартатын да бір жас міндетті түрде шығады.
– Сенің жеңісің тек Қазақстан үшін емес, күллі әлем алдында сенсация болды. Осыны сезіндің бе?
– Жоқ, сенсация деп айта алмаймын. Қазақстандықтар маған дейін талай сенсация жасаған, әлемге дәлелдеп берген. Сондықтан біздің жігіттер әлі талай дүниені дүр сілкіндіретін сенсация жасайды. Ал солай деп баға беріп жатса, оған барлығымыз қуануымыз керек.
– Рахмет!
Несіп Жүнісбайұлы, белгілі спорт журналисі,
арнайы «Жетісу» газеті үшін Риодан.