Оқи отырыңыз
Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қатысушыларына төленетін әлеуметтік аударымдарды есептеу және аудару ай сайын жүргізіледі. Бұл ретте ай сайынғы төлем әлеуметтiк аударымдарды есептеу үшiн «Республикалық бюджет туралы» Заңда белгіленген ең төменгі жалақының он еселенген мөлшерiнен аспайтын мөлшерде алынады.
Егер күнтізбелік айда әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ең төменгі жалақының мөлшерінен кем болса, онда әлеуметтік аударым ең төменгі жалақының мөлшерінен есептеліп аударылады. (2017 жылдың 1 қаңтарынан ең төменгі жалақының мөлшері 24459 теңгені құрайды). Мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру жүйесiне қатысушылар үшiн қорға төленуге тиiстi әлеуметтiк аударымдар 2010 жылдың 1 қаңтарынан бастап әлеуметтiк аударымдарды есептеу объектiсiнің 5 пайыздық мөлшерінде белгiленедi.
Мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру еңбек ету қабiлетiнен, асыраушысынан, жұмысынан, жүктiлiгiне және босануына, жаңа туған баланы асырап алуына және бiр жасқа толғанға дейiн оның күтiмiне байланысты табысынан айырылу болып бірнеше түрге бөлінеді.
Жүктiлiгi және босануы бойынша төленетiн әлеуметтiк төлемнiң мөлшерi әлеуметтiк қатердiң басталуы алдындағы соңғы күнтiзбелiк он екi айда алынған орташа айлық табысты тиісті коэффициентiне көбейту жолымен айқындалады. Бала бiр жасқа толғанға дейiн оның күтiмiне байланысты табысынан айырылған жағдайда төленетiн ай сайынғы әлеуметтiк төлемдер соңғы жиырма төрт айдың орташа айлық мөлшерiн табысты ауыстыру коэффициентiне көбейту жолымен есептеледі. Әлеуметтік аударымдар төленген мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру жүйесiне қатысушылар немесе олар қайтыс болған жағдайда асырауында болған жеке тұлғалар келесі әлеуметтік қатерлер туындаған жағдайда әлеуметтік төлемдер алуға құқық туындаған күннен бастап тағайындалады.
Егер еңбек ету қабілетінен айырылса, «Міндетті әлеуметтік сақтандыру» АҚ-дан әлеуметтік аударымдар түскен қатысушының жалпы еңбек ету қабілетінен айырылу дәрежесін медициналық-әлеуметтік сараптама бөлімшесі белгілеген күннен басталады. Ал асыраушысынан айырылған жағдайда қайтыс болу туралы куәлiкте көрсетiлген қайтыс болған күнінен бастап немесе азаматты хабар-ошарсыз кетті деп тану туралы әлде азаматты қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешiмiнде көрсетiлген күннен бастап іске асады. Жұмысынан айырылған жағдай болса, жұмыспен қамту орталығына жұмыссыз ретiнде тiркелу үшiн өтiнiш жасаған күннен бастау алады. Жүктiлiкке және босануға байланысты табысынан айырылса уақытша еңбекке жарамсыздық парағында көрсетiлген жүктiлiкке және босануға байланысты демалыс берiлген күннен басталады. Бала бiр жасқа толғанға дейiн оның күтiмiне байланысты табысынан айырылған жағдайда баланың туу туралы куәлiгiнде көрсетiлген туған күнiнен, егер баланы асырап алса және ата-анасының қамқорлығынсыз қалса бір жасқа дейінгі балаға қорғаншылық тағайындалған жағдайда баланы асырап алу туралы сот шешімі заңды күшіне енген күннен бастап немесе қорғаншы тағайындалған күннен бастап тағайындалады.
Әлеуметтік төлемдерді алуға құқығы бар адамдар тұрғылықты жері бойынша жеке басты куәландыратын құжатпен және өтінішпен «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына қажетті құжаттармен жүгінуіне болады.
Ж. ДӘЛІБАЕВ,
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитетінің облыс бойынша
департаменті басшысының орынбасары.
