Оқи отырыңыз
«Қанша тіл білсең, сонша адамсың», – дейді хәкім Абай. Адам білімінің көкжиегін кеңейтетін негізгі құрал – тіл. Оның қадірін ізденіп оқымаған, кітап ақтарып ой сарайын нұрландырмаған жұмыр басты пенде қайдан білсін?! Кітап оқудың пайдасы орасан екенін көпшілік білсе деген тілегім бар. Алдыға қойған басты мақсатым елге, мемлекетке қызмет ету. Қазақ деген ұлттың игілігі үшін аянбай тер төгуді міндетім деп білем.
Ауылдың баласы болсамда ағылшын, түрік, орыс тілдерін жетік меңгердім. Бала кезімнен әдебиетке құштар болдым. Сол құштарлық көңіл көкжиегімді кеңейтті, үлкен арманға бастады. Біздің Жамбыл облысында Шерхан Мұртазаны оқымаған қазақ жоқтың қасы. «Қызыл жебе» романын, «Қырық бірінші жылғы келіншек» дейтін әңгімелер жинағын, Тәуелсіздік жылдары жарық көрген «Ай мен Айша» романын жата-жастана оқып жүріп өстік. Ұлттық, әлемдік әдебиетке деген құмарлық сол шақтарда оянды.
Ел қатаралы ауылдың қоңырқай тірлігін кешіп, ата-әженің тәлімін алып, туыс-туғанмен етене араласып ер жеттік. Кейіннен қалалық мәдениеткеде бой үйреттік. Мектеп қабырғасынан түлеп ұшқан соң Алматыдағы Сүлеймен Демирел атындағы университеттің Халықаралық экономикалық қатынастар факультетіне оқуға түсіп, сол қарашаңырақты тамамдап шықтым. Оқуымды аяқтаған сәттен-ақ мемлекеттік қызметке араласа бастадым.
Зиялы қауымның ортасында болғаннан да шығар, публицистикалық мақалалар жазып, оны газет-журналдарға жариялай жүріп артынша халықаралық мәдени-интеллектуалды «da Қазақстан» журналында бас редактор, Қазақстан Жазушылар одағына қарасты «Қаламгер» журналының бас үйлестірушісі болып та қызмет еттім. Халықаралық түркі мәдениетін дамыту ұйымы «ТҮРКСОЙ»-дың шақыртуын алып, ол жақта ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің өкілі, кейіннен, ҚР-ның Түркиядағы Елшілігінде дипломатиялық қызмет атқарадым. Айта берсем, біраз салада жұмыс істедім. Мұның бәрі тіл білгенім мен кітап құмарлығымның жемісі еді.
Десекте қызмет адамға түпкі мақсат болмауы керек. Адам «адам» деген атты арқалаған соң, соған лайық болып қалуы міндет. Әркім ішкі мәдениетін дамытса, адамгершілік тұғырынан көріне білсе, бұл үлкен жетістік. Түпкі миссияның орындалғаны.
Студент кезімде Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаевтың кітабын оқыдым. Сондағы ол кісінің ой-өрісіне, сана-сезіміне, көзқарасына, парасаттылығына таңғалдым. Университетті аяқтағаннан кейін ел басшысының «Свет и тень» орыс тілінде шыққан туындысынан көкейге түйгенім көп болды. Кітапта дипломатиялық әрекеттері, сыртқы істер мнистрлігінде қызмет атқарғаны, қандай қиындықтардан өткені жөнінде кеңінен баяндалады. Бұл шығарма жастарға мотивация береді. Сондай-ақ, әлемдік тұлғаға айналуға көп септігін тигізетіні сөзсіз деп ойлаймын.
Әлемде 5 тіл білетін президент жоқ. Ондай тұлғаны білмейді де екенмін. Приздентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев қытай тілінде Қытай басшысымен емін-еркін сөйлесіп, еларалық келіссөз жүргізіп кете беретін жалғыз адам. Бәрінен бұрын ол мемлекет ісінде жүрген біздермен тек қазақ тілінде үн қатысып, пікір алмасады. Бұл өте маңызды екені анық. Мемлекет басшысы Мәскеуде орыс тілінде білім алды, мектепте де орыс тілінде оқу оқыды. Қазақ тілін кейіннен үйренді. Бірақ қазір біз Кемелұлымен сөйлескенде құдды бір қазақ тілінің маманының алдында отырғандай боламыз.
Ел жетекшісінің жұмысы өте қаурыт. Түрлі келіссөздер, сол сәтте шешілуі тиіс күрделі мәселелер тұрады күн кезегінде. Десек те, газет-журнал, кітап оқуға уақыт табатынына қайран қалам. Бір түсінгенім оқыған, білім алған адам ешуақытта адаспақ емес.
Жастарға айтқым келетені әлеуметтік желілердегі толассыз ақпараттаға бас ауыртып, ақ-қарасын ажыратпай алданып қалмау керек. Ең сапалы да, шынайы ақпаратты тек газет пен кітап беттерінен ғана тауып оқуға болады.
Көбісі ойлайды «осы газет-журналдарды оқып уақыт жоғалтамыз ба, иә болмаса жалықтырып жібереді, пайдасы жоқ қой» дегендей. Алайда сайып келеген мүлде олай болып шықпайды. Газет оқу сауатты жазуға, терең ойлауға, анық сөйлеп, таза сөз саптауға машықтандыратыны ақиқат. Келешек ұрпақты, бүгінгі жастарды газет пен кітап оқуға шақырамын.
Жазушы Шерхан Мұртазаның мынандай асыл ойы бар: «Адамның жанын тат басса, оны кетіретін кітап қана» – дейді. Қаламгер әрменқарай «ол қандай кітап?» деп сауал қояды да, тағы өзі жауап береді. «Әрине, асыл кітап, адал кітап. Ең бірінші – Құран, екінші – хадистер, үшінші – әлем әдебиеті және ұлттық әдебиет» – екенін баса айтады. Біз соның ішінде ұлттық әдебиетке аса ден аударуымыз керек. Сүйікті жазушыларымызды тауып, олар жазған шығармалардың тұнығынан қанып сусындаумыз маңызды. Шерханша сөз түйнін айтар болсақ «кітапты сүймеген Құдайды да сүймейді»!
Мәлік ОТАРБАЕВ,
ҚР Президентінің кеңесшісі
