«Ділмар» бағдарламасы алғаш рет 2022 жылдың желтоқсан айында эфирге шықты. Эфирден берілетін ой мен сөз жарысының бірінші маусымы облыстағы аудан, қалалардың оқушылары арасында өткізілсе, екінші маусымы республикалық деңгейде ұйымдастырылды. Онда әуелі өңірдегі үздік командалар анықталып алынды. Жетісу облысы бойынша іріктеу кезеңінде облыстағы 3 топтың ұпай саны тең болғандықтан үшеуі де республикалық кезеңге жіберілді. Сөйтіп, басқа аймақтан 5 команда келіп 8 топ республикалық кезеңде бақ сынады.
Алғашқы маусымдағы эфирді жүргізген журналист Меруерт Мұратбектің кәсіби шеберлігінің арқасында «Ділмар» хабары көрерменнің тұшынып отырып көретін бағдарламасына айналды. Одан кейінгі шығарылымдарды «Жетісу» телерадиокомпаниясының хабар тарату және мұрағат бөлімінің жетекшісі, журналист Мұрат Жұмабай тізгіндеп жобаның мән-мағынасын арттырды.
– Екінші маусымға пікірсайысшылар Абай, Алматы, Түркістан, Қызылорда, Жамбыл облыстарынан келді. Жарыс қорытындысына байланысты I орында Жетісу, II орынды Түркістан, III орынды Жетісу алды. Біз ол жерге қазақ тілінде пікірсайысқа қатыса алатын өзге ұлт өкілдерін шақырдық. Олардың ішінде тілді жетік меңгерген жастар болды. Кейбіреулері әлі күнге дейін бізбен хабарласып тұрады. Келіп-кетіп жүреді. Виктория дейтін кәріс қыз «Ұлтым кәріс болса да жүрегім қазақ» – дейтін еді. Оның ұлтжандылығы бізді қайран қалдыратын, – дейді «Ділмар» хабарының жүргізушісі Мұрат Жұмабай.
Ал үшінші маусымға республиканың 6 аймағынан командалар шақырылады. Ұйымдастырушылар ол жерде міндетті түрде қатысушының біреуі колледж студенті болу керек деген шарт қояды. Бұл жолы Қарағанды, Астана, Алматы, Павлодар, Қызылорда, Ақмола және Жетісу облысынан екі топ сөз додасында өз бақтарын сынады.
«Ділмар» тележобасының өтуіне мұрындық болғандардың бірі – ұлттық және халықаралық деңгейдегі пікірсайысшыларды жаттықтырушы Гауфария Ахметова. Оның бұл бағытта жұмыс істеп келе жатқанына 30 жыл болыпты. Көздегені қазақ тіліндегі пікірсайысты дамытып, жастардың шешен сөйлеп, тілдерінің анық та қанық шығуы.
– 2008 жылға дейін мектеп оқушыларының пікірсайысы жақсы жүргізіліп келді. Кейіннен мемлекет тарапынан қолдау болмаған соң пікірсайыс бағдарламасы жабылып қалған. Ал студенттер өзара ұйымдасып ойнай беретін. Бүгінде университет, колледж және мектеп оқушылары да ойнап жүр. Мектеп оқушылары 3 тілде ойнайды. Жетісу облысы бойынша пікірсайыс жақсы дамыған. «Ділмар» жобасы ұяң балаларды оятып, шешендік өнерге бейімдеп, сын тұрғысынан ойлауына және жан-жақты дамуына айтарлықтай ықпал етеді, – дейді Гауфария Ахметова.
Жарыстың жартылай финалына Алматы, Қарағанды, Жетісу, Қызылорда облысының өрендері өтті. Олардың дәйекті де мазмұнды ойларын арнайы бекітілген әділқазы алқалары бағалады. Сайысқа қатысушылар «Жасанды интеллект», «Еріктілер», «Өңірдің туризмін қалай дамыту керек?» сынды тақырыптарда сөз бен ой таластырды. Әлемдік деңгейдегі мәселелерді де қаузады.
Ақжан Исхақова «Ділмар» хабарына Қарағанды қаласындағы Нығмет Нұрмақов атындағы мамандандырылған мектеп-лицей интернатының атынан қатысып отыр. Фракцияласы Карима Алдабергенова. Олар бұл бағдарлама жөнінде жетекшілерінен естігенде бірден қатысуға шешім шығарыпты. Дайындықты сол күннен бастап кеткен екен.
– Біз Қарағандыда көбінесе пікірсайысты ВПФ форматында ойнайтынбыз. Жарысқа қатысу үшін АПФ жүйесінде жиі ойнап дайындалдық. Сол арқылы өзімізді шыңдап, қазір осы жобаға келдік. Жетісу жері бізді ерекше жылылықпен қарсы алып, қонақжайлық көрсетті. Бұл «Ділмар» бағдарламасы есімізде мәңгі қалатыны ақиқат. Себебі, мұндай тележобаға бірінші рет қатысып отырмыз. Бірінші ойынды Алакөл ауданымен ойнадық және жеңіп шықтық. Ол команда өте жақсы қарсылас болды. Жақсы дайындалған. Олар облыстық кезеңнен іріктеліп шыққандықтан шыңдалған деп айтуға болады, – дейді Қарағанды қаласы Нығмет Нұрмақов атындағы мамандандырылған мектеп-лицей интернатының оқушысы Ақжан Исхақова.
Ұйымдастырушылар аталған хабарға шалғай жатқан Батыс өңірлерінен де қатысқысы келетіндер бар екенін айтады. Бұл жоба жалғасын тауып жатса алдағы уақытта оларға да шақырту жіберілмек.
– «Ділмар» республикалық турниріне алғаш рет келуім. Бірақ оның алдында «Ділмар» шешендік – өнер жарыстарына келіп жүрген болатынмын. Телевизиялық жарыс жоғары деңгейде өтіп жатыр. Бірінші қарсыласымыз Ақмола облысы болды. Олардың пікірсайысшылары мықты екенін дәлелдеді. Негізі мұнда келген қарсыластардың ешқайсысы осал емес. Жартылай финалға өту оңай болмады. Дегенмен, біз көздеген мақсатымызға жеттік. Осы жобаны ұйымдастырып, өтуіне атсалысып жатқан жандардың барлығына үлкен алғыс айтамын, – дейді Қызылорда облысы Абай атындағы үш тілде оқытатын дарынды балаларға арналған мектептің оқушысы Бақдәулет Тәуекелұлы.
Айта кетейік, «Ділмар» тележобасы әр аптаның сенбі күні сағат 18.00-де көрсетіліп келеді. Үшінші маусымның жеңімпазы қай өңір болғанын білгіңіз келсе алтыншы айдың 15-і күні «Жетісу» телеарнасын қосыңыз.
Медет ЖҰМАБАЙ
