Пластмассадан жасалған ойыншықтар беріктігімен, күтімнің қарапайым болуымен және сақтау қолайлығымен ерекшеленеді. Алайда таңдау кезінде бұйымның сыртқы түрі мен функционалдығын ғана емес, сонымен қатар қауіпсіздік деңгейін де ескеру қажет. Пластик ойыншықтар сатып алғанда неге назар аудару керек екенін Aikyn.kz Санитарлық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығының мәліметтері негізінде мәлімдейді.
Негізгі қауіп
Пластмассадан жасалған ойыншықтарды сатып алғанда мынадай факторларға назар аудару керек:
- Сынып қалуы мүмкін, жиектері өткір ұсақ бөлшектердің болуы.
- Иісі өткір, химиялық иістің болуы зиянды заттардың болуын көрсетуі мүмкін.
- Химиялық құрамы – пластмассадан жасалған ойыншықтарда фталат, формальдегид және ауыр металдар (қорғасын, кадмий және т.б.) сияқты қауіпті заттар болуы мүмкін.
Пластмасса – бұл полимер тобы, олардың негізі синтетикалық немесе табиғи қосылыстар (поливинилхлорид (ПВХ), полистирол, полиэтилен, полипропилен және т.б.). Егер өндірісте сапасы төмен шикізат пайдаланылса, технология бұзылса, материал ыдырауға және улы заттарды бөлуге бейім болады.
Әсіресе, құрамында ПВХ бар ойыншықтар қауіпті, өйткені олардың құрамында фталат болуы мүмкін. Бұл зат пластиктен әсіресе қызған кезде бөлінеді. Ол баланың ағзасына енуі мүмкін, бұл сумен жанасқан кезде (мысалы, емізікті қайнату кезінде немесе шығармашылық үшін материалдарды қыздырған кезде) қауіпті.
Сондай-ақ пластмассаның құрамында фенол мен стирол болуы мүмкін:
- Фенол уытты, тері мен шырышты қабаттар арқылы оңай сіңеді, бас ауруын, әлсіздікті, терінің тітіркенуін және жүйке жүйесінің бұзылуын тудырады.
- Полистиролдан бөлінетін стирол ағзада жиналып, улануды тудырады.
Қауіпсіз ойыншықтарды қалай таңдауға болады?
Пластмассадан жасалған ойыншықтарды сатып алғанда мынадай ұсынымдарды орындау керек:
Сәйкестік сертификатының бар-жоғын тексеріңіз.
- «ПВХ» деп таңбаланған, сондай-ақ фталат пен фенол бар ойыншықтардан аулақ болыңыз.
- Иісі өткір бұйымдардан сақ болу.
- Қатты пластикалық ойыншықтарды таңдауға тырысыңыз, өте жұмсақ және икемді пластикте фталат болуы мүмкін.
- Ашық түстерге мұқият болыңыз, кейбір бояғыштарда ауыр металдар болады.
- Жарамдылық мерзімін нақтылаңыз, уақыт өте келе пластик ыдырап, уытты заттарды шығарады.
Зерттеулер және статистика
ҚР ДСМ Санитарлық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы полимерлер мен химиялық заттардың токсикологиясы зертханасы токсикологиялық көрсеткіштерін анықтау үшін ойыншықтарға зерттеулер жүргізеді.
2024 жылы 1 042 үлгі зерттелген, оның 734-ін (70,4%) сатуға тыйым салынған, 308-і (29,6%) тексеруден сәтті өтіп, қауіпсіздік стандарттарына сәйкес келген.
Негізгі бұзушылықтар:
- Таңбалаудағы қателіктер.
- Органолептикалық көрсеткіштерге сәйкессіздік.
- Зиянды синтетикалық қосылыстардың нормадан асып кетуі.
- Жоғары уыттылық индексі.
Қазақстанда осындай зерттеулердің арқасында ықтимал қауіпті ойыншықтарды анықтауға және жоюға болады, ата-аналарға жоғары сапа мен қауіпсіздікке сәйкес келетін өнімдерді таңдауға мүмкіндік береді.
