Оқи отырыңыз
Облыстың тілдерді дамыту жөніндегі басқармасы мен «Тіл» оқу-әдістемелік орталығының ұйымдастыруымен «Емле ережелерінің орфографиялық, орфоэпиялық заңдылықтары» атты конференция өтті.
Шараға облыстық білім беру ұйымдары, «Тіл» оқу-әдістемелік орталығының аудандық филиалдары, облыстық полиция департаменті, Талдықорған политехникалық колледжінің оқытушылары қатысты.
Алғаш болып сөз алған І.Жансүгіров атындағы ЖМУ-дің кафедра меңгерушісі Гүлім Шөкенаева «Жаңа емле ережелері – қазақ тілін реформалаудың басты тетігі» тақырыбында көлемді баяндама жасап, латыннегізді қазақ әліпбиінің емле ережелерін бүге-шігесіне дейін түсіндірді. Ол өз сөзінде:
– Жазуда дәстүрдің маңызы зор. Өйткені, ол графикалық санамен тікелей байланысты. Қазіргі адамдардың барлығының санасында сөздердің графикалық бейнесі бар, – дей келе, төл сөздерді жазуда тарихи-дәстүрлі қағида сақталғандығын айтты.
Бүгінде латыннегізді қазақ әліпбиінің емле ережесін көпшілікке таныстыруда жаңа технологиялардың маңызы зор. Осы орайда, Нұр-Сұлтан қаласынан келген Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл – қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы ақпараттық технология және сараптама басқармасының басшысы Нұржан Сейсенбек орталықтың латын әліпбиін меңгеру мақсатында әзірлеген бірнеше IT-жобаларымен таныстырды. Атап айтсақ, «Qazlatyn.kz», «Tilqural.kz», «Sozdikqor.kz» порталдары және 2019 жылы шыққан отандық өнім «Селтең сері» атты 70 минуттық толықметражды мультфильм. Бұл IT-жобалар кез келген адамға жаңа қаріпте еркін жазуы үшін үлкен мүмкіндік сыйлайды.
– 3D графикасымен жасалған анимациялық фильмде кейіпкер шытырман оқиғаларға тап бола отырып, туған жерді сүю, Отанды қорғау, достық пен сенім, ауызбірлік сынды жақсы қасиеттерді үйренеді. Мультфильм қазақ тілінде дубляждалған, көрсетілім кезінде дыбысталумен қатар оқиға барысы толық латын негізіндегі қазақ әліпбиінде субтитр берілген. Көрермен анимациялық фильмді қарай отырып, жаңа әліпбимен жазуды да меңгере алады, – деді ақпараттық технология және сараптама басқармасының басшысы Нұржан Бижомартұлы. Сонымен қатар, ол жоғарыда аталған порталдардың бірі әрі маңыздысы, тікелей латыннегізді қазақ әліпбиіне қызмет ету үшін құрылған «Qazlatyn.kz» – ұлттық порталы екенін түсіндіріп өтті.
– Порталдағы Qazlatyn көпфункционалды конверттері көпшілікке көмекші болары анық. Өйткені конверттерде электронды мәтінді кириллден латынға, төтеге және керісінше аудару қызметтерін кез келген адам пайдалана алады. Пайдаланушы 5000 символға дейінгі мәтінді көшіріп салу арқылы немесе қолмен теру арқылы конвертациялай алады, – деп қатысушылармен тәжірибе жүргізді. Сондай-ақ, облыстық «Тіл» оқу-әдістемелік орталығының аға оқытушысы Жанар Елесбаева «Әліпби ауыстыру – қазақ жазуына реформа жасаудың алғышарты» тақырыбында баяндама жасап, шараны қорытындылады.
Мұхтар КҮМІСБЕК
