Сауда орындарынан зат сатып алу барысында көптеген келеңсіздіктерге тап болып жататынымыз рас. Бірақ, аталмыш мәселемен кімге, қайда жүгінерімізді білмей қалатынымыз тағы бар. Бұл орайда оқырманнан да көптеген сауал түсіп жатады. Алдағы уақытта облыстық сауда және тұтынушылар құқықтарын қорғау департаментінің жауапты мамандары газетіміз арқылы сіздердің көкейтесті сауалыңызға жауап береді.
Сұрақ сізден, жауап бізден. Сауалыңызды газетіміздің jetisu2002@mail.ru электронды поштасына жолдауыңызға болады.
Сұрақ: – Егер сатып алған заттың кемшілігі байқалып, сатушыға қайта алып барған кезде тауардың бағасы қымбаттаса, тұтынушы бағаның айырмашылығын қосымша төлей ме?
Жауап: – Кемшілігі бар тауарды сол маркалы (модельді, артикулді) тауарға ауыстырған кезде бағаны қайта есептеу жүргізілмейді. Ондай тауарды басқа маркалы тауарға ауыстырған кезде, оның бағасы орнына берілген тауардың бағасынан жоғары болса, сатушы тұтынушыға баға айырмасын төлеуге тиіс. Егер ауыстыруға жататын тауардың бағасы орнына берілген тауардың бағасынан төмен болса, тұтынушы баға айырмасын төлейді.
Сұрақ: – Егер тауар құны баға белгісінде көрсетілген мөлшерден жоғары сатылса, дүкенге қандай шаралар қолданылады?
Жауап: – ҚР Әкімшілік кодексінің 193-бабының 4-тармағына сәйкес, құны зат белгісімен ресімделген бағадан жоғары сатқан шағын кәсіпкерлік субъектісі – 6, орта кәсіпкерлік субъектісі– 10, ірі кәсіпкерлік субъектісіне 30 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салынады. Әкімшілік кодекстің 193-бабының 4-бөлігінде көзделген әкімшілік құқықбұзушылық туралы істерді жергілікті атқарушы орган қарайды.
Сұрақ: – Азық-түлік супермаркеттерінің көбінде тауардың бағасы түбіртекке сәйкес келмейді. Дүкен тауарды қандай бағамен сатуы керек? Кассадан айырмашылықты талап етуге болады ма?
Жауап: – Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» ҚР Заңының 24-бабына сәйкес «Сатушы тауарды сатуға міндетті, ал тұтынушы тауарды сөредегі көрсетілген бағамен сатып алуға құқылы. Баға сай болмаған кезде айырмашылықты талап етуге болады.
Сұрақ: – Гүл сататын дүңгіршектен «тауарды айырбастауға және қайтаруға болмайды» деген белгіні көрдім. Бұл заңды ма?
Жауап: – ҚР «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Заңының 30-бабының 1-тармағына сәйкес жануарлар мен өсімдіктер қайтарылмайтын тауарлар тізіміне енеді, сондықтан гүл сататын дүңгіршекте мұндай белгі заңды.
Сұрақ: – Егер дүкендегі тауар кездейсоқ құлап немесе сыртқы орауы бүлінсе не істеу керек?
Жауап: – Егер сіз әлі сатып алмаған өнімді кездейсоқ сындырсаңыз немесе бүлдірсеңіз, онда сіз оған ақы төлеуге міндетті емессіз. Өнім дүкен аумағында болған кезде, оған өздері жауап береді. ҚР Азаматтық кодексінің 411 бабына сәйкес «тауар үшін жауапкершілік сатып алушыға түбіртекті алғаннан кейін ғана өтейді». Мекеме әкімшілігі өз тауарларының қауіпсіздігі үшін жағдай жасауы керек. Мысалы, сөрелерге қоршаулар қою. Тағы бір нәрсе, егер сатып алушы тауарды қасақана бұзса, онда ол төлеуге міндетті. Бірақ алдымен дүкен мұны сотта дәлелдеуі керек. Мысалы, бейнекамералардан жазбаларды көру арқылы.
Сұрақ: – Пәтер иелері кооперативі қарызын төлей алмаған жағдайда электр энергиясы, су, газ, жылуды өшіруге құқылы ма?
Жауап: – ПИК-тің энергия, газ немесе сумен жабдықтау қызметтеріне әсер етуге қақысы жоқ. ҚР АК-нің 490 және 492-баптарына сәйкес энергия, газ немесе сумен жабдықтауды тоқтата тұруға осы қызметтерді жеткізуші ұйым ғана құқылы. Мұндай әрекеттер озбырлыққа жатады. Ал кінәлі тұлғалар ҚР ҚК 327-бабы бойынша қылмыстық жауапкершілікке тартылуы мүмкін.
Сұрақ: Сатып алынған ұялы телефонды қайтара аламын ба?
Жауап: – Ұялы телефон, ол ұялы байланыстың абоненттік құрылғыларына жататындықтан, оның сапасы тиісті болған жағдайда қайтарылмайды. Өйткені «тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» ҚР Заңының 30-бабында көрсетілген қайтарылмайтын тауарлардың тізбесі зауыттық ақауы жоқ тауарларға ғана қолданылады. Тауарлардың, оның ішінде ұялы телефондардың сапасы лайықсыз болған жағдайда «тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» ҚР Заңының 315-бабының 1-тармағы негізінде шартты бұзуға және тауар үшін төленген ақшалай қаржыны қайтаруды талап етуге құқылысыз.
Гүлжан Тұрсын
