Алма дақылы бұдан мыңдаған ғасыр бұрын Жоңғар Алатауы бөктерінде өсетін жабайы алмадан бастау алған. Жабайы алмалардың ішінде Сиверс алмасының алатын орны ерекше. Бұл алманың ерекшелігі, тамыр жүйесі күшті дамыған, аурулар мен зиянкестерге өте төзімді. Тополевка орманшылығының Көкжота шатқалында «Жоңғар Алатауы» МҰТП-нің ұйымдастыруымен алманың атасы атанған жабайы сиверс алмасы гүлдеді.
Қазақ даласы алманың отаны екенін растайтын әсем ағаштар «Жоңғар Алатауы» ұлттық табиғи парк аумағындағы 3 мың 800 гектар алқапта жайқалып өсіп тұр. Тіпті, Жапон еліндегі сакураның гүлдеуінен кем түспейді. Осынау тұмса табиғатты қызықтап көрушілер қатары жыл өткен сайын артып келеді.
Жабайы Сиверс алмасы теңіз деңгейінен 700-800 метр биіктіктен бастап 1200 метр биіктікте өседі. Сәйкесінше оның гүлдеу кезеңі табиғатқа ерекше сұлулық береді. Алманың бүршік атып, гүл жарғанын ұзақ тамашалауға болады. Ұлттық парк аумағында осындай бірнеше алаң мен арнайы туристік бағыттар бар. Мамандар келушілерге алманың шығу және әлемге таралу тарихын түсіндіріп, тың мағлұмат береді.
Ұлттық парк қызметкерлері жабайы алма ағашын қорғап, сақтап қана қоймай, оның қорын да молайтумен айналысады. Алманың дәнінен көшет өсіріп, бір жылда сиверс алмасының алқабын ұлғайтқан. Мұнан бөлек алдағы уақытта алманың басқа да түрлерін өсіру жоспарлануда.
Жылда осы уақытта Сиверс алмасының гүлдеуі фестивалін жетісулықтар жоғары деңгейде өткізеді. «Жоңғар Алатауы» МҰТП-нің территориясы 356 мың гектар, соның 4 мыңға жуық аумағын осы Сиверс алмасы алып жатыр. Теңіз деңгейінен 800 метр биіктікте Көкжота шатқалы орналасқан. Алма ағаштардың орташа жасы 50-ден асады, 100 жылдық ағаштар да бар. Биіктігі 6-8 метр болады. Жылда 30 гектар көлемінде Сиверс алмасының ареалын қалпына келтіру үшін ағаш отырғызылады.
Қызыл кітапқа енгеннен кейін орманды қалпына келтіру мақсатында ғылыми-танымдық бағытта ғана жұмыс жүргізіледі.
– Сиверс алмасы – біздің байлығымыз. Сиверс алмасының өзі дәміне, түсіне қарай 40 түрге бөлінеді. Бұл ағаштың гүлдеу кезеңі сәуір айының 20-сы мен мамыр айының 20-сы аралығында болады. Былтырғы жылы ауа райы қолайсыз болуына байланысты бұл байқау жоғарғы дәрежеде өтпей қалды. Биыл алма ағаштар әдемі болып гүлдеп тұр, – дейді ғылым бөлімінің аға ғылыми қызметкері Саят Игембаев.
Ғылым бөлімінің аға ғылыми қызметкері Жанар Нұрғожанованың айтуынша, Сиверс алмасының ең көп мөлшері Жоңғар Алатауының солтүстік беткейінде орналасқандықтан паркте зерттеу, қалпына келтіру жұмыстары жүргізіледі. Тұқымбақта алма ағаштарды өсіріп, алма ағаш көшеттерін гектарлап климаттық жағдайын ескеріп отырғызады.
Күншығыс елінде көктем мезгілін жапондықтар ерекше құрметпен қарсы алады. Мыңдаған қызғылт, күлгін, ақ түске боялған сакураның гүлдеуін Жапонияда жалпы жұрт болып ұлттық мереке ретінде тойлайды. Бұл мейрамды жапондықтар «Ханами» деп атайды. Жапон шиесінің бұл гүлдеуінің шарықтау шегі 22 наурызда болып, көктем иісіне толы керемет кезең бір аптаға созылады. Сиверс алмасының гүлдеуі фестивалі де келешекте жапон еліндегідей мыңдаған турист тамашалайтын көрініс болатынына сенеміз.
Жақсылық ЖОМАРТҰЛЫ
Сарқан ауданы
