– Анам өзіңді жақсы көруші еді. Бұл біз үшін аса құнды дүние, – деді ол. 

Әрине, кішкентайымнан ауылдағы үлкен-кішіге үлгі болған ағаның сол сөзі жүрегіме жазылып қалды. Сосын кітапты парақтап, көз жүгірттім. Кейін уақыт тауып асықпай оқып шықтым. Дәл осындай анаға деген аяулы сезімге, құрметке толы өзге кітаптарды оқығаным есіме түсті. Қолыма қалам алуыма көптен ойымда жүрген осы тақырып түрткі болды.

– «Кітап – рухани байлық» деп бекер айтылмаған. Бала тәрбиесіне, тіпті адам тәрбиесіне осындай тағылымға толы естелік кітаптардың берері мол екенін ұғынасың. Өмір тым қысқа, қамшының  сабымен салыстыратынымыз осыдан. Өзім де анамын. Содан кейін де атпал азаматтардың асыл жандарға деген жүрек түпкіріндегі перзенттік сүйіспеншіліктеріне тәнті болдым. Мөлдірете жазған естеліктерінің өзінен сағыныштың лебі есіп тұр. Тіршілігінде қадіріне жетіп, мәңгілік ғұмыры басталса да бір сәт көңілдерінен түсірмегендерінің өзі бір ғанибет-ау. 

Үлгі, өнеге, тағылымды жай болғандықтан өзім сүйіп оқитын «Жетісуым» арқылы жас та, қария да оқысын, қажет десе көңілдеріне түйсін деген ниеттемін. 

Қоғам қайраткері, академик Төлеген Қожамқұловтың анасына арнаған «Ханшайым» атты кітабы 18 баспа табақпен шыққан. Алғашқы бетінде өзім білетін Қаншайым әпкемнің суреті. Бір кездегі нұрлы жүзі алаулаған, сабырлы, мейрімді қалпында. Жездем Әбдісағи ағаның үйі Жамбыл тәтемнің киелі қара шаңырағының, бүгінгі музей-үйінің батысында. Мұражаймен екі ортаны терең сай ғана бөліп тұр. Әлі де солай, тек ескі үйдің орнына сән-салтанаты жарасқан  жаңасы орналасқан. Бұл да Төлеген Әбдісағиұлының әке аманатына адалдығы. Кітаптың алғысөзін Төкен аға өзі жазыпты. Мөп-мөлдір бала сезім. Әр жолынан Анаға деген сағынышы алаулайды. Қаншайым әпкем бес болыс Екейдің керуенбасы болған Досбайдың қызы. Анасы Күлила ел-жұртқа, туған-туысына қадірлі жан болған деседі. 

...Ол кезде мен бесінші сыныпта едім. Ауыл балалары күнде таңертең сиырды табынға қосып, кешкісін қарсы алатын едік. Бұл бізге берілетін өте маңызды тапсырма саналатын. Күніне екі мәрте Әбдісағи ағаның үйінің алдындағы жолмен ары, бері өтетін әдетіміз. Сол кезде аласа бойлы, қызыл шырайлы әпкеміз көмбеге нан жауып, жерошақтағы қазанға тамақ пісіріп жатады. Сары самаурын екі иінінен демалып тұрады. Аула тап-таза, ылғалдап сыпырылған. 

– Қыз, кел, ыстық күлшені әпкеме ала бар, – деп қатар-қатар тұрған көмбе нанды орап беретін. Ол кездің балалары ұялшақпыз қазір ойласам.

– Рахмет,  – деп қоңыр сиырды алдыға сап қуа жөнелемін. 

 Жас болсақ та осы шаңырақтағы берекелі тірлікке қызығатынбыз. Үпір-шүпір балалардың дауысы да, бары да білінбейтін. Бүгін ойласам, Қаншайым ана балаларының тәрбиесіне сол кездің өзінде ерекше көңіл бөлген екен-ау. 

Кітаптың алғысөзіндегі жарықтық Қаншайым Досбайқызының күнделігінен (өз қолымен жазған нұсқасы да бар) мынадай жолдарды оқыдым: «Біз екеуміз шаңырақ көтеріп, үй болып шыққанда үшеу едік. Өзі, мен, інісі. Сол кезде түс көрдім, түс құдайдың елшісі дейді ғой. Түсімде оның үйі бір өзекшеде. Киіздері алқа-салқа, есіктері ашық-шашық, бірақ үй бейнесін кереге, уық шыңырақ келтіріп тұр екен. Мен бір топ балаларға мынау Жібектің (Әпшеннің  қарындасы) үйі ме деймін де, үйге қарай жүгіріп барамын. Сонда артымнан киімі жұпыны, қартаң ер адам: «Ей, балам! Мә, мына үйдің кілті»,  – деп, бір уыс кілт береді. Оны қалтама салсам бауы ұзын, кір екен, бірақ мықты. Үйдің алды малдың қиынан аяқ алғысыз. Ауырып, ауруы жанына батқанда: «Сен көп жасайсың, біз балалы-шағалы боламыз және несібеміз мол болып өмір сүреміз», – деп түс көргенімді айттым. Малдың қиы байлықтың белгісі дедім. 

– Айтқаның келсін. Мен тірі тұрғанда сені ренжітпеймін, – деді. Айтқанын істеді. 

Маңдайым күнге күйген жоқ,

Табаным жерге тиген жоқ,

Ел жаяу жүргенде жорға міндім,

Ел атқа мінгенде «Волга» міндім. 

 

Барам десем, үйім дайын,

Мінемін десем, көлігім дайын,

Ішім десем, тамағым дайын,

Жатам десем, төсегім дайын.

Ал бір уыс кілтім – балаларымыздың әрқайсысы бір-бір үйдің иесі болып, жеке-жеке үлкен шаңырақ болып отырғаны. 

Жамбыл атамыздың оң босағасында  25 жыл отырдық. Біздің бағымызға қарай шаңырағымыз Жамбыл атаның мұражайының іргесінде орналасты. Жамбыл атаның өмірінің соңғы жылдарында дәмдес-тұздас болып, батасын алып өстік. Әкелерің есепшілік жұмысын сол ауылда істеді. Мінезі биязы, істеген ісіне берік, көп ойлап, аз сөйлейтін, еліне, туыстарына, жора-жолдастарына қадірлі жан еді. Жақсылықта тасымайтын, жамандықта жасымайтын.

Балаларымыз да Жамбыл атаның алма бағының ішінде асыр салып ойнап, алмасын жей жүріп, балалықтың бал дәуренін өткізіп ержетті. 

«Аруақты жерден ат үркеді» деген, өз ауылымыз біз үшін өте қадірлі еді. Ол уақытта қазақтың үлкендерді сыйлау, алдынан кесіп өтпеу, сөзін бөлмеу сияқты салты қатты сақталған. Сол кездегі кісілерді құрметтеп сыйлағаннан шығар, ата-апалардың «Құдай сусыныңды қандырсын, қосағыңмен қоса ағар, бала-шағаңның қызығын көр» деген баталары қабыл болды. Әкелеріңмен жарылмаған жаңғақтай 60 жыл бірге бақытты ғұмыр кештік, үлгілі, өнегелі отбасы болдық. 

Соғыс ардагері Әбдісағи 2002 жылы 80 жасында дүниеден өтті» деп түйіпті ойын.

Қаншайым Досбайқызының ерте тұрмыс құрмаса талай биікке қол жеткізетінін бұрын білмеген екенмін. Алматы қаласындағы сол кездегі №18 жалғыз қазақ мектебінде жазушы, қоғам қайраткері Балғабек Қыдырбекұлымен сыныптас болып, бірге оқыпты. Әрі кластағы үздік оқушы саналған. Жар сүйіп, балалы болса да ұл мен қыздарын тәрбиелей жүріп, күнделік  жазуға да уақыт үнемдеген ананың ұқыптылығына тәнті боласың.

Мына жолдарды алайықшы. 

«Әр баламның өмірі бір-бір дастан. Баламның үлкені Төлеген – үлкен отау. 

Төлеген төл басым ғой дара туған,

Өзімен жақсылықты ала туған.

Жәкеңнің ауылында үлкендерден

Бата алып, білім қуған.

Болатхан – кіші отау. Мен көп құрсақ көтергенмін ғой. Осы Болатханымнан кейін балалар шетінемеді. Балалардың арасын жалғаушы дәнекерім.

Ауылдағы үлкен шаңырақта – Бақыт. Бақыт деген халық аузында жүретін бата сөз ғой. Әкең екеуміздің шаңырақ құрғанымызға 13 жыл болғанда туған. Кішкентай кезінде сақау болған,  дызыл түйме, дызыл мата деп қызыл нәрсеге көп қызығушы еді. Артынан қатарынан үш қыз дүниеге келді. Қыздарым Күләйхан, Нұрымхан, Нұрымжан. Қыз бала бейбітшілік құсы дейді ғой ата-бабалар. 

Қыздарым – қызғалдағым, 

қызыл гүлім,

Сендерге арналады өлең-жырым,

Атандыңдар аяулы ана, міне, бүгін.

Қанша жасқа келсем-дағы өзім, міне,

Естіледі сендердің құлағыма,

Іңгәлаған сәби үнің.

Қайрат қаладағы үйде. Қайратым – Ертөстігім. Басқа балаларым – бір төбе, Қайратым – бір төбе. Кім Қайратты жақсы көреді, мен соны жақсы көремін. 

Разымын жасаған бергеніңе,

Қызығын балалардың көргеніме.

Менен кім бақытты десе: «Ата-ананың құшағында өскен бала бақытты, баланың қызығын көрген ата-ана бақытты» дер едім. Мен бақытты өмір сүрдім» деген жолдары тербеніспен оқисың. Иә, жыр алыбы Жамбыл тәтеміздің оң босағасында ширек ғасыр көрші болған ізетті келінге жоғарыдағы мағыналы ақ бата берілген. Отағасымен 60 жыл бақытты ғұмыр кешкен алтын құрсақты ана  13 баланы өмірге әкеліпті. Балалары әкесі мен анасының «Алтын тойын» өткізді, баладай баптап бақты. Әбдісағи аға Ұлы Отан соғысының ардагері, Алматыда құрылған Панфиловшылар дивизиясының құрамында болған. 1942 жылы Мәскеу қаласының түбіндегі шайқаста жараланып, жүрегіне оқ тиіп елге оралады. Снарядтың сегіз грамдай жарқыншағы жүрегіне сәл жетпей тұрып қалыпты. Қария сонымен тура 80 жыл өмір сүрген. Бұл да Алланың қорғағаны. Әпкеміз Елбасының Жарлығымен омырауына «Алтын алқа» таққан және отағасының жаралы жүрегіне салмақ салмаған аяулы жары болыпты. 

Енді Төлеген ағаның сөзіне құлақ түрейік. 

«Анам (біз тәте деуші едік, жұрт Қаншай, Қаншайым дейтін) аласа бойлы, еті тірі, ештеңеден тайсалмайтын, ақты ақ, қараны қара деп тура айтатын, ата-бабаның салт-дәстүрін берік ұстаған, еңбекқор жан еді. Жүрегіне сенім ұялатқан, иманды, аруақтарға тәу етіп, сиынып, түс көріп, түстерін жақсылыққа жорып жүретін, дастарқаны жаюлы, көңілі дарқан, көкірегі көл, қолы ашық адам еді. Денсаулығы өте мықты болды. Жүз жасаған Жамбыл атамыздан «Бір ғасыр өмір сүруіңіздің құпиясы неде?» деп сұрағанда: «Дүние деп күймедім, жамандықты сүймедім, жолда жатқан біреудің, алтынына тимедім» деген екен! Асыл анамыз қартайған шағында да «менде ешқандай ауру жоқ, тек кәрілік қана» дейтін. Дәрі-дәрмек дегенді білмей кетті. Бірде өзін әрең көндіріп емханаға жатқызғанымызда дәрігерлер анда-мұнда әр жерін тексеріп қарауға сүйрей берсе керек. «Маза бермедіңдер ғой, немене, менің жанымды ауыстырып берейін деп жүрмісіңдер?! Жұлқылай бермей, одан да уақытымен дұрыстап шай бермейсіңдер ме?» деп екі аяқтарын бір етікке тығыпты. «Ойбай, апа, енді келмеңізші, жо-жоқ, енді ауырмаңызшы», – деп медбикелер жалынғандай болыпты. Анамыз көзі жұмылғанша өзі тұрып, өзі жүріп, ешкімге масыл болмай, өз жағдайын өзі жасап, тіпті жаназаға қажетті ырым-сырымдарының бәрін дайындап кетіпті жарықтық! Әкем дүние салған күннен бастап күнделік жазып жүрген екен.

Иә, әр адамның ғұмыры – жатқан тарих. Ал мына жасыл мұқабалы кітаптың алтынмен «Ханшайым» деп жазылған әр бетін ашқан сайын өнегелі, бақытты ғұмыр кешкен қарапайым қазақ әйелінің өмірінен сыр төгіледі. Әйел бақытын алыстан іздемеген кейуананың қарапайым бейнесі көз алдыңда көлбеңдейді.

Ана мен бала, ене мен келін арасындағы ыстық сезім, бірлік пен ынтымақ жайлы жазбалар көңіліңді көтереді. Мәселен ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Гүлмира Исимбаева Әбдісағи келіні Қаншайым әпкем жайлы «Атам – алтын қазығымыз, апам – берекеміз» деген тақырыпта ой жалғастырыпты. 

«Атам мен апам барлық істі уақытында, орнымен жасайтын. Бірде Талдықорғаннан атамдардың үйіне келгеніміз сол еді, апам Рахат-Бидің аяғына ала жіп байлап, атам тұсауын кесіп, батасын берді. Біз ойлап үлгергенше жұмыс та бітті, атамның батасын да алдық. 

Сонымен қатар апам қол машинасымен тігін тігіп, отбасын, айналасындағыларды киіммен қамтамасыз еткенін жақындардың бәрі біледі және ол туралы айтып та, жазып та жүр. 

1994 жылы іссапармен Англияға бардым. Қыстың кезі болатын. Атам мен апама ағылшын жүнінен жасалған жемпір алып келдім. Ол кісілер сыйлыққа балаша қуанып, рахметін айтып, маңдайымыздан сүйетін. Ертеңіне барсам, әлгі жемпірдің жағасы бір бөлек, жеңі бір бөлек болып жатыр. Көңілім түсіп кетті. 

– Апа, не болды, мынау сізге ұнамады ма? –деп сұрадым.

– Жоқ, шырағым, бұл маған кішкене үлкендеу екен, өзіме шақтап қайта тігіп жатырмын, – деді. Апамның тіккені Батыстың модельдері дайындаған киімнен кем болмады. Сол жемпірді апам көз жұмғанша тастаған жоқ десем де болады. Әр баласы мен әр немересінің үйінде апамның тіккен камзол, киімдері мен көрпелері бар. Төке екеумізге, кейін Биекеңе де құрастырған жамылатын жүн көрпелері қазір өзі жоқ болса да бізді жылытуда. Сол жамылғылардан ана мейірімі, апамның алақанының жылуы, жұмсақтығы сезілетіндей» деп жазыпты. 

Осының өзінен-ақ ақылман ененің мейірімді жақсы анаға, келіннің қайырымды сүйікті қызға айналуы екі жақтың пейіліне, ниетіне байланысты екенін көреміз. Бақытты отбасы болу үшін байлық маңызды емес. Жүректердің ұғысуы, тілектердің бірігуі маңызды. Көп балалы отбасындағы ұл мен қыз, немере мен шөбере өсіп, өнген. Мәселен, Рахат-Би Әбдісағин фортепьяно мен симфониялық оркестрге арнап жазған алғашқы шығармасымен елді елең еткізген еді. Қазір 18 жастағы дарынды өрен қазақтың Моцарты атағын иеленген. Ол магистратуралық диссертациясын қорғап, Лондон мен Прагада, Вена мен Париж сахнасында өнер көрсетіп, халқының өнерін танытқан талантты жас. Осы әулеттегі әр шаңырақ әкелері мен аналарынан көрген ынтымақты, еңбекқорлықты ту еткен, бойларына дарытқан. Әкенің, ананың бақыты деген осы. Бұл қарапайым ғана ұғым. Бірақ оған жетудің жолы оңай емес...

***

Батырлар мен ақындар еліндегі ұлын ұяға, қызын қияға қондырған қызырлы әулеттің тағы бірі – соғыс ардагері Шаяхмет Ғайнанов пен Батыр ана Сонымбүбі Құданалықызының отбасы. Олар Жамбыл ауылымен жалғасып жатқан Сұраншы батыр атындағы елді мекенде бар өмірін өткізген жандар. Бүгінде арамызда жоқ. Бірақ ұрпақтары әкелері мен аналарын жиі еске алады. Мемлекет және қоғам қайраткері, генерал-лейтенант Әділ Шаяхметов бастаған ұл-қыздары «Тағдырыма ризамын», «Ана туралы толғау» деген кітаптарын шығарып, оқырманға ұсынды. 

Халқымызда «Адам өлген күні өлмейді, ұмытылған күні өледі» деген қанатты сөз бар. Осыған қарағанда марқұмдардың рухы әлі де ұрпағымен бірге жасап, жадында жаңғырып келеді.

Оннан астам баланы өмірге әкеліп, оларды тәрбиелеп, оқытып, нағыз азамат қатарына қосу кез келген әкенің, әйелдің маңдайына жазылмаған бақыт және ананың отбасы алдындағы жауапкершілігіне адалдығы дер едім. Қаншайым мен Сонымбүбі аналар өмір сүрген өткен ғасырдағы ауыл тірлігін бүгінгімен салыстырсақ жер мен көктей. Ол кезде тіршіліктің бәрі қолмен атқарылады әрі адам күшіне тәуелді. Оған бірі келіп, бірі кетіп жататын ағайын-туған, жегжат, көрші-қолаңға деген құрметті  қосыңыз. Қыруар жұмыс. Десек те олар бәріне үлгерді, бәрін де аса бір ынтызар ниетпен жалғастыра білді. 

«Алтын алқалы» Батыр ана Сонымбүбі Құданалықызының өмірі тәрбие, тағылымға толы және кімге болсын ой сала-     тындай. Өмірге он бір бала әкеліп, оларды шексіз сүйіспеншілікке, мейірімге бөледі, білім алуына қамқор болды. Шуаш, Таң-   атар, Құдайберді, Медетбек тәрізді елінің ертеңі үшін тер төккен  жүректі, білекті баһадүр батырлар шыққан табалдырықты оң аяғымен аттап, өзі бақытты болумен бірге әулеттің де шамын жақты. Қарапайым отбасынан шыққан мемлекет және қоғам қайраткері, бүгінде дүйім қазақ жұрты білетін ҚР Ұлттық Қауіпсіздік комитетін басқарған генерал-лейтенант Әділ Шаяхметов бастаған ұрпақтары батыр бабалары мен ата-анасының аруақтары алдындағы парыздарына адалдық танытып жүр. Қыркүйек айының аяғында «Анаға тағзым» деген тақырыппен ел-жұртына үлкен кеш өткізуді қолға алып, немере-шөберелеріне дейін шапқылап жүр. Аналары бақилық болса да оның жарқын бейнесін ұмытқан емес. Тіпті апамыз өмірге келген көршілес қырғыз жерінде де еске алу жиынын өткізді.  Ал, менің қолымдағы «Ана туралы толғауда» ҚР Ішкі істер министрі, генерал-лейтенант Қ. Қасымовтың, Алматы облысының әкімі А. Баталовтың, Парламенті Мәжілісі депутаттарының Сонымбүбі ананың көзі тірісінде өткен 80 жылдық мерейіне деген ыстық лебіздері Анаға деген құрметтің ерекше белгісі деуге болады. 

Жас ұрпақ кімнен үлгі алады дегенде осындай жақсы жандардың есімі еске түседі. 

*  * *

«Тау мен тау кездеспейді, адам мен адам кездеседі» деген. Әріптесім, жақсы әпкемнің бірі, Қазақстанның Құрметті журналисі Мәкен Өсербаеваның жасы тоқсанның бесеуіне келген Нұрбүбі Медеуова жайлы бұдан бес-алты жыл бұрын айтқан әңгімесін естіп, шіркін, көп жасаған анамен пікірлессе деген ынтызарлық көңілімде болған еді. Қолыма «Нұрлы дүние – сырлы дүние» деген кітап түсті. Ұзақ жыл жас ұрпаққа білім берген, Қазақстан Республикасы халық ағарту ісінің озаты, он бала өсіріп, «Алтын алқа» алған Батыр ана Нұрбүбі Жұмағұлқызы Медеуованың өзінің өмірі, қоғам жайлы жазғандарын сүйсіне оқыдым. Бұл жазбаларында ол дәуір, уақыт тынысын тебірене айтып, айналасындағы жақын жандардың биік адамгершілігі, парасаттылығы мен жанашырлығына да тоқталады. 

Отағасы марқұм Өміржан Медеуов 1939 жылы әскер қатарына шақырылып, кейін соғыста ауыр жараланып 1942 жылы туған жер топырағына оралған. Сол жылы екі жас ата-аналарының батасын алып, шаңырақ көтереді. Содан жұптары жазылмай 60 жыл бірге ғұмыр кешкен.  Өміржан атаның Ұлы Отан соғысындағы ерлігі үшін берілген «Жеңіс» ордені 2008 жылы 63 жылдан кейін иесін тауыпты. Өкінішке қарай ол кезде қарт солдат өмірден өткен екен. Сондай-ақ, соғыстағы ерлігінің белгісі Отан соғысы ордені, «Маршал Жуков», «Еңбек ардагері» медальдары, тағы басқа марапаттары атаның өзі жоқ болса да әженің қимас құжаты ретінде сақталған. 

 «Медеуұлы Өміржанның ақ босағасы маған бақ босаға болды. Атам Медеу – абыз да, енем – Ділда асыл тектілер екен. Мыңнан біріне бұйыра бермес бақ жұлдызым еді олар» деген Нұрбүбі ана әлі күнге осы сөзінен жаңылмай, қайталайды. Жасы бір ғасырға жуықтаса да әлі тың, әңгімесі әсерлі. Көңілге түйгені көп екенін бірден білесің. Аққудай аппақ күйінде келіні Рая мен кенже ұлы Қыдыркелдінің құтты шаңырағында елдің, жердің, балаларының амандығын тілеп келеді. 

Адамның шын ниетпен көңіліне алғанын Жаратқан қабыл етеді деуші еді үлкендер. Осы бір ақылман ананы көру бақыты маған да бұйырыпты. «Айналайын» деген ананың мейірімге толы сөзі, нұрлы жанары мен ақ жүзі табиғаттың тегін жаратпағанын сездіргендей. 

Жаратылысы жайдары ата-ананың балаларының да пейілі кең болады деген адами болмысты берік ұстаған Медеу ата мен Ділда әженің өсиетін келін ретінде бұлжытпай орындаған Нұрбүбі апамыз бүгінгі шаттыққа толы өмірінің қазығын өзі қағыпты. Баһадүр батыр Қарасай бабаның ұрпағы апамызға тегінде Жаратқанның ниеті түзу болған. Атасы мен енесі немерелерінің есімін беруге де ерекше мән беріпті. Тұңғыш немересі аман-есен болсын деген ниетпен Аманкелді, сосын Есенкелді, Ханымбүбі, Гауһар, Гүлнар, Үсенкелді, Рыскелді, Дәулеткелді, Қыдыркелді, Мейрамгүл деп жалғастырып, жаулығының ұшына жақсы үміті мен бақыт кілтін бірге байлапты. 

Бүгінде ұл-қыздарынан тараған 29 немере, жиырмадан астам шөбере, немене,  ағайын-туыс, құдаларын қоссақ, үлкен бір ауыл. Балалары биіктерді бағындырған азаматтар, ең бастысы, ата-ананың бетіне жел болып тимейді. Сол бақытты, ынтымақты ту етіп жүргендер. 

Саналы ғұмырының 35 жылын ұстаздыққа арнаған Нұрбүбі апаның мыңдаған шәкіртті қанаттандырғанының өзі үлкен ерлік. Абзал ананың мерейіне орай ақ тілектерін арнаған ҚР Парламенті Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың, мемлекет және қоғам қайраткері Бақыт Оспановтың, қазақтың біртуар аяулы қызы Шәмша Беркімбаеваның, әнші Роза Рымбаеваның, тағы басқа абзал жандардың ыстық ықыласы адамды бейжай қалдырмайды. 

Адамды танудың, білудің жолы сан тарау. Соның ең негізгісі адами қасиет – кішіпейілдік пен кісілік. Осындай Алланың сыйын Өміржан қарияның, Нұрбүбі  ананың ұрпағына аямай берген. Тіл, көзден сақтасын дейік. Өйткені, бүгінгі дүрбелеңге толы өмірде бізде бәрі бар. Тек адамдардың бір-біріне деген ізгілігі, жүрегіндегі жылылығы азайып, жоғалып барады. Барымыздан ажырамайықшы деген ниетпен жоғарыдағы қарапайым ғана ғұмыр кешкен абыз аналар, марқұм Қаншайым Досбайқызының, Сонымбүбі Құданалықызының және бір ғасырға жуық өмір сүріп, арамызда жүрген апамыз Нұрбүбі Жұмағұлқызының өмірінен сырға, нұрға толы жолдарды оқырман назарына  ұсынуды парыз санадым. 

Болашақ қыздарымыз бен келіндеріміз Ана, әйел бақытына бөлену үшін жоғарыдағы Батыр аналар айтқан өмірлік мұратты ұмытпаса қане. Қазақ халқы «Босағаң берік, шаңырағың биік болсын», деген. Лайым елімізде осындай бақытты отбасылар қатары өсе берсін деп тілейік.