Мәжіліс депутаты Ерболат Сатыбалдин Қазақстан азаматтарының баспана алу жолында кездесетін қиындықтарды атап өтіп, бұл мәселені шешуге бағытталған нақты ұсыныстарын Үкіметке депутаттық сауал арқылы жолдады, деп хабарлайды 7-su.kz ақпараттық порталы BAQ.KZ сайтына сілтеме жасап.
Оның айтуынша, қазіргі уақытта елімізде автокөлік сатып алу тұрғын үй алуға қарағанда әлдеқайда жеңіл болып тұр. Мәселен, көлік алу кезінде жылдық мөлшерлеме небәрі 6%, бастапқы жарна талап етілмейді және рәсімдеу процесі онлайн форматта өтеді. Ал дәл осы құнға баспана алғысы келген азамат кемі 30% бастапқы жарна төлеуге, 18-20% жоғары пайызбен келісуге және күрделі құжат жинауға мәжбүр.
Депутат төмендегі 4 ұсынысты атап өтті:
1. «Жалдаудан сатып алуға» (Rent-to-Buy) жүйесін енгізу.
Бұл жүйе бойынша азаматтардың жалдап тұрған үйіне төлеген ақының бір бөлігі болашақта үйді сатып алуға қажетті бастапқы жарна ретінде есептеледі. Мәселен, айына 200 мың теңге төлеген азаматтың 50 мың теңгесі алғашқы жарнаға жинала береді. Бұл – жастарға, жалғызбасты аналар мен әлеуметтік осал топтарға үлкен қолдау болмақ.
2. Цифрлық «жылдам ипотека» жүйесін жасау.
Қазіргі автонесиелеу үлгісін тұрғын үй саласына да енгізу ұсынылып отыр. Яғни мемлекеттік органдар мен банктер арасындағы дерек алмасу интеграцияланып, ипотеканы онлайн рәсімдеуге мүмкіндік беретін механизм жасақталуы керек.
3. Қаржыландыру тетіктерін жаңғырту.
Ипотекалық жүйе тек «Отбасы банкпен» шектелмей, басқа да банктерге тұрғын үй жинақ жүйесіне қатысуға мүмкіндік берілуі тиіс. Сонымен қатар, ұзақ мерзімді қаржыландыруға зейнетақы қорын (ЕНПФ) тарту арқылы несие мөлшерлемесін төмендетуге болады.
4. Мемлекеттік қолдауды әділетті бағыттау.
Мемлекеттік бағдарламалар тек алғаш рет үй алушы азаматтарға арналуы тиіс. Яғни, субсидиялар инвестициялық мақсаттағы және екінші нарықтағы сатып алуларға қолданылмауы қажет. Сондай-ақ, тұрғын үй саясаты өңірлік даму бағдарламаларымен тығыз байланыста іске асуы керек.
Депутаттың пайымдауынша, бұл бастамалар бюджеттен тікелей қаржы алмай-ақ, қолжетімді баспана санын көбейтуге сеп болады және «тек ипотека» моделінен арылуға мүмкіндік береді.
Қазақ үшін тұрғын үй – жай баспана емес. Бұл – азаматтың ар-намысы, отбасылық тұрақтылығы, баласының болашағы. Халық өмірі баспана үшін күреске емес, сол баспанада баянды өмір сүруге арналуы керек, – деді Ерболат Сатыбалдин.
