Жалпы білім беретін мектептерде белгілі себептермен ақыл-ой дамуында ауытқуы бар немесе психикалық дамуы тежелген оқушылар білім алуда. Олар да өз қатарынан қалмай, барынша толық білім алуға құқылы. Сондықтан ұстаздар үнемі ізденіс үстінде жүріп, баланың толық білім алуына жағдай жасайды.
Баланың денсаулығына байланысты ақыл-ой кемістігі төмен болғандықтан мұғалімнің білім деңгейі анағұрлым жоғары болғаны жөн. Инклюзивті білім беретін ұстаз үнемі ізденіс үстінде жүруі керек. Себебі, баланың жас деңгейіне, ақпаратты қабылдап, қорытындылауына көмек көрсете отырып сапалы білім беру басты міндетіміз.
Бірінші, баланы қоршаған ортаға бейімдеуге көп күш жұмсап, олар да осы қоғамның белді мүшесі екенін айтып отырудан жалықпаймыз. Егер баланың моторикасы дұрыс дамымай, қалам ұстауға саусақтарының ыңғайы келмесе моторикалық жұмысты күшейтеміз. Баланың бар ынта-жігерін шыңдап, жұмыстан нәтиже шығарғанша тер төгеміз. Сондықтан түрлі әдіс-тәсілдерді меңгеріп, тәжірибеде қолданамыз. Мысалы, «Өзін-өзін үйрету қаламсабы» атты әдіс-тәсілдің оң нәтиже бергенін оқушыларымның жұмысынан байқаймын. Өз бетінше тапсырманы орындау арқылы олар көптеген дүние үйреніп, соның нәтижесін көруде. Оған, ең бірінші, оқушы қуанады. Себебі, бұл бала үшін үлкен жеңіспен пара-пар.
«Айналадағы әлем». Аты айтып тұрғандай бұл әдіспен білім алған балалар айналамен етене танысады. Қарапайым ғана қоршаған ортадағы заттарды айту, жаттау тәсілдерін қолданып, жетістікке жетеді. Мәселен, балаға сыныптың ішіндегі әрбір затты таныстырып, жаттату арқылы оқушының мектеппен байланысын қалыптастырамыз. Сонымен қатар ұстаздық тәжірибемде жақсы нәтиже көрсеткен «Жұмсақ кілемше» әдісін ерекше атап өткім келеді. Бұл әдістен оқушыларым әріптерді айтып қана қоймай жаттап, жеке қалташаларға дауысты, дауыссыз әріптерді жинап үйренеді.
Жалпы, бала қиялын қанаттандырып, олардың білім алуы үшін психологиялық интерактивті жаттығулар, әдістерді меңгерту арқылы мүмкіндігі шектеулі балалардың жарқын болашағына жол ашуға болады. Мүмкіндігі шектеулі балалар да басқа оқушылардан қалыс қалмай, тең қоғамда білім алуына толық құқығы бар. Сондықтан да мұндай балалардың болашағы жарқын, келешегі кемел болсын десек, қоғам болып атсалысайық.
Мадина БАЙТҰРСЫНОВА,
Барлыбек Сырттанұлы атындағы №25 орта мектептің
педагог-ассистенті
Талдықорған қаласы
