Жетісу облысы жеті өзеннің сағасында орналасқанымен елді мекендерге су жеткізу, тұрғындарды ауызсумен қамтамасыз ету мәселесі бір кездері күн тәртібінде тұрғаны анық. Әрине, Алматы облысы құрамында тұрғанда бұл саладағы көрсеткішіміз республикада алдыңғы орында тұрғаны мәлім. Алайда облыс алғаш шаңырақ көтерген жылдары су шаруашылығы төңірегіндегі мәселелер жиі көтерілді. Жер-жерде ауызсуға деген қажеттіліктің салдарынан жұрттың өкпе-реніші айтылып жатты.
Осы бір түйткілден шығу үшін, су шаруашылығы мен сумен жабдықтау құрылғыларын жаңғырту және таза ауызсу мәселесін шешу үшін ұтымды жобаларды қолға алу қарастырылды. Осыған орай 2022 жылы 17 жобаны (жалпы құны 16,1 млрд. теңге) іске асыруға бюджеттен 7,7 млрд. теңге бөлініп, 264 шақырым желі салынды және қайта жаңартылды. Нәтижесінде сумен жабдықтау желілерінің тозуы 37,3 пайызға төмендеді. Сондай-ақ, облыстық бюджеттен 30 жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеуге 471,4 млн. теңге бөлінді. Жобалау жұмыстары 2023 жылы аяқталды. Сонымен қатар, 2021 жылдан бастап 21 елді мекенде жерасты су қорын бекіту жұмыстары жүргізіліп, өткен жылдары ел игілігіне берілді.
Халықты таза ауызсумен қамтамасыз ету мақсатында 2023 жылы сумен жабдықтаудың 25 жобасын іске асыруға 6,4 млрд. теңге бөлінді. Сол жылдың қорытындысы бойынша орталықтандырылған сумен 6 қалалық, 319 ауылдық елді мекен, 7 елді мекен тасымал сумен қамтамасыз етілді. 2024 жылға республикалық бюджеттен жалпы сомасы 6,1 млрд. теңгеге 10 жоба қолдау тапты. 12 ауыспалы жоба үшін жергілікті бюджеттен 150 млн. теңге сомасында қаражат бөлуге бюджеттік өтінім берілді. Осының аясында Алакөл, Қаратал, Кербұлақ, Панфилов аудандарындағы бірқатар елді мекен таза суға қол жеткізді.
Облыста 358 елді мекеннің 13-і немесе 3,6 пайызы орталықтандырылған су бұрумен қамтылған, кәріз желілерінің ұзындығы 620 шақырым. Ал аймақтағы кәріз желілердің тозуы 58,1 пайызды құрап отыр. Кәріздік тазарту құрылыстары 5 қалада және 2 аудан орталығында (Сарыөзек ауылы – консервациялауда) бар. 5 ауылдық елді мекенде сүзу алаңы орналасқан. 2020 жылдан бастап Алакөл ауданында «Кәріз жүйесінің құрылысы, көл жағалауында тәулігіне 6,5 мың м3 кәріз тазарту құрылысы», жобасы іске асырылды. «Текелі қаласының кәріз жүйелерін қайта жаңарту» және Қаратал ауданы Үштөбе қаласының тазарту ғимаратын қайта жаңарту бойынша, Ескелді ауданының Қарабұлақ ауылының кәріз желілерін қайта жаңарту және салу, Алакөл ауданы Көктұма ауылының кәріз жүйесін орнату жобалары аяқталды.
2024-2026 жылдары жалпы құны 33,2 млрд. теңге болатын 31 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарлануда, оның ішінде 7 суару жобасы бар. Облыста жаңа суармалы жерлерді көбейту үшін ирригациялық желілерді қайта жаңарту мақсатында 35,6 млрд. теңгеге су шаруашылығының 11 объектісінің құрылысы жүргізілуде, оның ішінде 4-еуі аяқталды, қалған объектілер жыл соңына дейін пайдалануға берілетін болады. Нәтижесінде 5,3 мың гектар суармалы жер қосылып, 37,1 мың гектар жерді сумен қамтамасыз етіледі.
Жалпы облыстағы 358 елді мекеннің (қалалық ЕМ – 6, ауылдық ЕМ-352) 331 елді мекені орталықтандырылған сумен жабдықтауға жатады. Бүгінгі таңда оның 92,5 пайызы орындалды. Егер осыдан 2-3 жылдың алдындағы 40-50 пайыздық көрсеткішпен салыстырмалы түрде қарайтын болсақ, облыстағы су мәселесі оңтайлы шешілді деуге болады.
Қажет АНДАС
