Оқи отырыңыз
«Неге біз осы қатыгез де қасиетсіз болып кеттік...»
«Неге біз осы... жанымызды жанып тұрған отты не су құйып өшіреміз, не болмаса май құйып лаулата өртеп жібереміз. Неге біз осы бұл дүниенің барлық мүлкін арғы дүниеге арқалап кетердей, мұрнымыздан қан аққанша дүние-боқ жиямыз, а? Айтыңдаршы, ағайын, салтбасым, сабау қамшымнан басқа түгім жоқ менің, сендерден қай жерім кем? Кімнің тұнығын шайқаппын, кімдердің ырысын ішіп таусыппын. Соншалықты неге жек көресіңдер?»
«Мынау жалпақ жаһанда атом бомбасы бар-ау, жұлдызды соғыс деген жалмауыз пайда болды-ау деген сияқты миыңды құрт қылар мазасыз сұрақтардан ада, ата-бабасының ерте-ерте ертедегі мәңгі бейбіт әрі берекелі де баянды кәсібінің қордасын үзбей, қорғап-қоршап отырған өркені өскір жылқышылар бейбіт өмір, тыныш өңірдің ендігі қалған жалғыз жанашырындай кәперсіз тірліктің түтінін шығарады-ай. Бәлкім, біз, технократияның өкілдері, осына жылқының жусағанындай мамыражай тіршіліктен тым-тым ерте қол үзіп, албасты ажалымызға қарай асығып бара жатқан шығармыз; бәлкім, осына бейбіт ғұмырдың бейкүнә адамдарының обалына қаларымызды ойламайтын шығармыз; бәлкім, адамдар да азамат соғысының аттарындай арбада ажал бүркіп, пулемет сүйреп келе жатқанын сезбей, мақсаты жолықтың жол ортасында қанға бөгіп, ұрпақсыз-ұрансыз қалар... Жер бетінде өткен соғыстан соң да жетіліп кеткен адамзат болашағы өздері байыбына бара қоймаған айқастың құрбаны боларын аспансығандар сезе ме – сезеді, бірақ өлермендікпен өшігеді өмірге. Неге? Бұл сұрақтың жауабын мал баққан қаймана ел бере алмақ емес. Сондықтан да аяйсың әрі осы бір әз жанында әмір жоқ бейнетқорлардың кәперсіз кәсібіне қызығасың. Ең бастысы – олар қару жасамайды екен. Неге біз осы?..»
«Әйел затына тән бостандық немесе долылықтан емес, адам төзгісіз ауыр азаптан құтқарушысын оқыстан көріп, көбік ата шалқып-тасыған қуанышынан жылаған... Жыласын... жыласын.
Неге біз осы оқта-текте жылап алмаймыз? Неге?»
«Жарық дүниедегі ең сұмдық – көңіліңнің түпсіз тереңіне сақтаған сыр сандығыңның қақпағын байқаусызда ашып алу десек, ондай жан адамға – әке-шеше, жан жарыңа жария етпес құлыптаулық құпияның болары табиғи. Әлемде бірде-бір адамның толық сыры ашылмай, арғы дүниеге аттанады. Ол күнә емес. Адамдықтың асыл қасиеттерінің бірі екені және рас. Мынау іргесіндегі кәперсіз ұйықтап жатқан Еріктің ішіне кім кіріп шығыпты. Айнаның түсінбейтіні ол емес, оның бағамдай алмағаны: Неге біз осы жар төсегіне жеткенше жанымыз шығып кетердей жақсы көреміз де, жылдар жылжыған сайын от болып жанған сезіміміз біртін-біртін қызуы қайтқан қарағайдың шоғындай суына береміз? Неге?»
«Неге біз осы... итжандымыз, басқа қаңқ еткізіп теуіп жіберсе де қыңсылаған күйі «иеміздің» етегіне оралып, аяғын жалаймыз».
«Неге біз осы көр соқырдай қалай жетелесе солай ере береміз...
Кім үшін, не үшін өмір сүрерімізді ақыл таразысына салмай сандаламыз. Адамның қателігі – кемшілік жіберуінде емес, сол кемшілікті кешіктірмей түземеуінде. «Мүмкін, осының барлығы жастай жетім қалып, жастықта жалтақ болып өскенімнен шығар-ау» деп күрсінді келіншек. «Бәлкім, басымнан сипап, бауырына тартар ананың ыстық ықыласын сағынған, көксеген сәтте Нюра Фадеевнаның ақ босағасына тап болуымнан шығар. Баласынан қалған көңілді анасы иітіп, бір-бірін толықтырған соң алданып жүре бердім бе? Мен Ерікті адал сүйдім, табындым. Дүниедегі ең қиын нәрсе – шын сүйген адамыңнан қалған көңіл. Ол – шыққан жан, кешірімі мен кеңдігі болмайды екен. Сүю дегеніміз – сол сүйген адамыңның ғұмырын кешу, деп бір данышпан сәуегейсіпті... Ал, кештім... Ақыры не болды? Осылай аяқталмақ. Жо-жоқ. Сүю дегеніміз – әсте де сүйген кісіңнің құлы болу емес... емес... емес... Менің Ерікпен өткізген он жылым күң болумен өтіпті...»
Көз еті ашып, жанары әлсін-әлсін жұмыла берді. Жанары жұмылса болды: жылқылы ауыл, бие сауып отырған анасы, жайлаудың жайқалған қып-қызыл қырмызы гүлі елестейді».
«Неге біз осы. Сондаймыз, а?»
