Оқи отырыңыз
Жетісудың сулы да нулы жерінен орын тепкен Балқаш ауданы бай табиғатымен ерекшеленеді. Ауылшаруашылығымен айналысуға қолайлы аймақта негізінен егін егіліп, төрт түлік мал бағылады. Оған өңір еңбеккерлері әбден машықтанған. Жайқалған ақ күріш те осы өлкеде өсіріледі және ол нарықта жоғары сұранысқа ие. Бұған арнайы іссапармен барғанда көз жеткіздік.
Аудандық ауылшаруашылығы бөлімінің басшысы Бауыржан Дәрібаевтың берген мәліметіне жүгінсек, биылғы егіс көлемі 29809 гектарды құраған. Оның ішінде арпа, бидай және дәндік жүгері мен күріш сияқты дәнді дақылдар бар. Мұның сыртында бақшалық, майлы және мал азығы дақылдары мен картоп, көкөніс өсіріледі. Ауа райының қолайлы сәтін тиімді пайдалана білген диқандар жаздық дәнді дақылдарды жинау жұмысын уақытылы тамамдаған, ал оның орташа өнімділігі гектарына 19,1 центнерден айналыпты. Қысқы мал азығын дайындау мақсатында жоңышқа алқабының екінші орылымы аяқталып, 40210 тонна шөп әзірленген. Сондай-ақ, 21 мың тонна пішендеме, 4800 тонна сүрлем дайындалған. Қытымыр қыстан қысылып қалмауды ойлаған шаруалар төрт түліктің жемшөбін әзірлеуді әлі де жалғастыруда.
Ал күзгі егін жинау науқанына қажет мемлекет тарапынан арзандатылған 738 тонна жанармай Первомай кентіндегі «Қарамай Продактс» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі арқылы литрі 92,0 теңгеден босатылып жатқан көрінеді. Сала мамандарының айтуынша, дәнді дақылдарды жинау ісінде «Бірлік» агрофирмасы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жоғары көрсеткіштерге қол жеткізіп, гектарынан 22,4 центнерден өнім алып, берекені тасытқан. Өңір бойынша барлығы 8325 гектарға күріш егіліп, басым бөлігі аталған серіктестіктің алқабында орналастырылған. Шаруа жайымен жақын танысу үшін Бірлік ауылына келдік. Елді мекен Бақанастан шеткерірек аумақта орналасыпты.
Бізді ауыл округінің әкімі Болат Айтымбетов қарсы алып, тыныс-тіршіліктерін көрсетті. Ауылдың кешегісін сөз етіп, бүгінгі күндерін әңгімеледі. Елді мекен жаңа заман талабына сай көріктеніп, сәулеттене түскен. Жасыл желекпен көмкеріліп, тазалыққа да баса мән берілген. Жан сарайыңды ашып, бой сергітетін таза ауасы да тамаша. Бір сөзбен айтқанда, ауыл-аймақтың қазіргі жағдайы жаман емес. Ауыл округінде төрт жүзге жуық отбасы, екі мыңнан аса тұрғын бар. Төрт түлік саны да жеткілікті, мал тұқымын асылдандыру ісіне ден қойылған. Мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асырылу барысы да жаман емес. Атқарылып жатқан басқа да іргелі істер жетерлік. Бәрі ойдағыдай жүріп жатыр.
Болат Тәңірбергенұлының әңгімесінен ұққанымыз – кезінде осы кеңшардың талан-таражға түспей сақталып қалуына жоғарыда аталған серіктестіктің басшысы Әбдіжаппар Қыстаубаевтың қосқан үлесі зор болыпты. Әбдіжаппар Өгізбайұлы ауыл берекесін ұстап қалу үшін кеңшарды «Бірлік» агрофирмасы етіп қайта ұйымдастырып, тұрғындарды жұмыспен қамтыған. Кездескен қиындықтарға да мойымай, оны жеңе білген. Содан бері көптеген жемісті істің басын қайырып үлгерген қожалық айтарлықтай жетістіктерге жетіп, ақ маржан күріштерімен танымал болуда. Өнімдері аймақтың түкпір-түкпірінде саудаланады. Бүгінде аудан көлемінде өтетін әртүрлі шараға белсене қатысып, әлеуметтік, мәдени, спорттық іс-шараларға да араласады. Қажет болған жағдайда қиналғандарға көмек қолын созып, демеу көрсетуден де еш жалыққан емес.
Қуанышпен бөлісіп, қайғыға ортақтаса білетін қожалық иесін тұрғындар құрметтеп қана қоймай, оны мақтан тұтады. Осындай іргелі шаруашылықтың жұмыс істеп келе жатқанына он жеті жылдай уақыт болыпты. Айта кетейік, округ бойынша отызға жуық шаруа қожалығы еңбек етеді. Соның ішінде аталған агрофирма егін шаруашылығымен айналысуды қолға алған. Қожалықта негізінен жүзден астам адам жұмыспен қамтылған. Науқан уақытысында олардың саны өсіп, үш жүзге дейін жетеді. Мол өнім алу бағытында ауыспалы егістік жүйесін сақтауға баса мән берілген. Бас агроном Жанат Аймақовтың айтуынша, агрофирманың қарамағында 5 447 гектар суармалы жер бар, соның 1469 гектарына бидай, 1542 гектарына күріш, 2300 гектарына жоңышқа егіледі. Қалғаны бақшалық дақылдарға арналыпты.
Бидайдың әр гектарынан 21 центнерден өнім жиналған. Ауылшаруашылығы жұмысын жүргізетін техникалардан да таршылық көріп отырған жоқ. Бұған дейін серіктестікте күріштің «Бақанас», «Мәдина», «Алтынай» атты сорттары егіліпті, ал қазір алқапта негізінен өзіміздің «Бақанас» және ресейлік «Регуль» деп аталатын сорттары өсірілуде. Бұлар сапа жағынан да мақтаулы. Мысалы, бұл күріш тұқымы пісірілген кезде бір-біріне жабыспай, тал-тал болып түседі. Пісірілген күйі бір-екі күн тұрса да дәмін жоғалтпайтындығымен ерекшеленетін ақ маржанға деген сұраныс жаман емес. Жалпы, бұл дақыл суды молынан ішкенді ұнатады. Биыл бұл жағынан еш қиындық болмаған.
Рас, биылғы ауа райының қолайсыздығы мен жиі жауған жаңбырдың кері әсері болған. Күрішке күннің қызуы қажет. Ал соңғы апталардағы ыстық оның толық пісіп-жетілуіне жақсы жағдай туғызып тұрған көрінеді.
Күрішшілер жақсы өнім алу бағытында бар күш-жігерлерін салып еңбектенуде. Осы ретте мамандар түсімнің жаман болмайтынын және оның әр гектарына 45-46 центнерден айналатынын айтады.
Қазіргі кезде күріш ору науқанына дайындық жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бірер күннен соң жайқалған күрішке комбайн түсіп, дәнді дақылдар қырманға аттандырылады. Осы мақсатта дәнді ақтап, қаптайтын цехтар іске кірісіп, күріш сақтайтын орындар әзірленуде. Техника да сақадай-сай тұр.
Айгүл Байбосынова
Бірлік ауылы,
Балқаш ауданы.
