Оқи отырыңыз
Еліміздің бүгінін бекем, болашағын берекелі етуге бағытталған бағдарламалардың ішінде «Рухани жаңғырудың» алар орны ерекше. Осы бағдарлама аясында өмірге келген «Туған жер» жобасы аясында қазақтың кие қонған қасиетті жерлерін анықтау және насихаттау қолға алынып отыр.
Осы орайда туған ауылым – Ақсу ауданындағы Ащыбұлақ елді мекені туралы айтсам деп едім. Суықсай округіне қарасты Ащыбұлақ ауылының маңында ел тағзым етіп, киелі санайтын Үңгірбай ата зираты бар. Ол Белтоған деген төбеде орналасқан. Үңгірбай ата XVIII-XIX ғасырда өмір сүріпті. Кезінде салынған күмбезі қирап қалып, 2006 жылы қайта тұрғызылған.
Елдің айтуынша және Үңгірбай атаның шөбересі Еркінбек Қожабекұлынан жазып алынған мәліметке сүйенсек, Үңгірбайдың атасы Барғана аузы дуалы, елге абыройлы аса ауқатты би әрі көріпкел болған. Ел ішінде ол кісі жайында: «Тобылғым бұрын ба? Қобызым бұрын ба?» дегенде, қобызы бір түп тобылғыны жұлып әкеткені жайлы аңыз-әңгіме айтылады.
Үңгірбай ата да тегіне тартады. Бойына аруақ қонып, көріпкелдікпен емшілік қасиет бітеді. Сол заманда ел арасында беделді, абыройлы адам болады. Көріпкелдігі сондай, өзінің бір жылдан кейін өлетінін айтып, алдын ала күмбезін тұрғызыпты. «Мен қыста қайтамын, күн суық, боран болады» дегені де дәл келеді. Қайтыс болғанда алай-дүлей боран соғып, қарға адым жер көрінбей, қырманның төмен жағындағы үйінен күмбезіне әрең жеткізген екен.
Өлерінің алдында: «Мені Белтоғандағы биік төбеге қойыңдар, өлсем де ұрпақтарымды жауларынан, барымташылардан қорғап жатайын» депті.
Бірде Қыдыралы елінің барымташылары осы елдің малын айдап бара жатқанда біреуі құлап, мертіккен екен. Құлаған жері күмбездің тұсы болса керек, содан сол елдің биі ат-шапан айыбын арқалап келіп, кешірім сұрапты. Тағы бірде барымта жасағандардың бірі тақиясын түсіріп алады. Сол тақия арқылы ұрылар ұсталып, айыптарын өтепті.
Қазіргі кезде жасы тоқсаннан асқан Нұрсара әжейдің айтуынша, Саурықов Тұрарбек ата 17-18 жасында ГПУ-дың адамдарынан қашып, атымен күмбезге тығылады. Артынан із кескен қуғыншылардың көзі байланып, оны таппай қалады. Тұрарбек ата содан кейін күмбездің тұсынан өткен сайын үзеңгіден аяғын шығарып өтетінін айтыпты. Тың игеру кезінде Матвей Колочев «ХТЗ» тракторымен, Мөжін Қасымов «ЧТЗ» тракторымен жер жыртып, күмбездің маңайына жақындағанда екеуінің де жап-жаңа тракторы жүрмей, бұзыла беріпті. Олар сол тоқтаған тұсынан ары қарай жерді жыртпапты.
Сол заманның қиындау кезінде бір шолақ белсенді күмбезді бұздырып, кірпішін жаңа қоныстанушыларға береді. Орыстармен бірге Ащыбұлақтың тұрғыны Сейіт деген кісі де пеш салдырады. Көшіп келгендердің екеуінің үйіндегілер пешке жаққан оттың ысына тұншығып өледі. Сейіт те тура солай екі баласынан айырылады. Ақыры ол кісі молдаға құран оқытып, кірпіштерді қайтадан зиратқа апарып тастайды.
2006 жылы Үңгірбай атаның ұрпақтары баба басына құлпытас қойып, жан-жағын қоршады. Жанына адамдар тізе бүгіп, дамылдайтын орын жасады. Содан бері жыл сайын шілденің бірінші жексенбісінде ұрпағы жиылып, құран бағыштауды дәстүрге айналдырған. Зираттың табалдырығының астын жылан паналайтын көрінеді. Сол жылан «бабамыздың киесі» дейді үлкендер. Басына адамдар зиярат етіп келіп тұрады.
Б. НҰРМҰХАМБЕТОВА,
Ащыбұлақ ауылдық клубының меңгерушісі.
Ақсу ауданы.
