Оқи отырыңыз
Дүниежүзі бойынша экологиялық жағдай қазіргі уақыттағы күрделі мәселелердің бірі болып отыр. Адам баласының кез келген шаруашылық әрекеті әртүрлі қалдықтармен биосфераны ластайды, бұл халықтың денсаулығы мен өміріне, флора мен фауна түрлерінің қысқаруына, қоршаған ортада тепе-теңдікке қауіп-қатер тудырады.
Қалдықтар – қоршаған ортаны ластайтын көздердің бірі. Жер бетіндегі зиянды заттардың жинақталған массасы топырақ жамылғысына, өсімдіктерге, жерүсті және жерасты суларына жағымсыз әсерін тигізеді. Қоқыстар жанған кезде атмосфераға өте көп улы заттар бөлініп, тыныс жүйесі аурулары мен репродуктивті және иммундық жүйелердің ауытқуларына әкеліп соғуы мүмкін. Аса қауіп төндіретін органикалық зат – диоксиндер. Олардың әсері цианды калийден, стрихниннен және курареден күшті абсолютті у болып есептеледі.
Үлкен қауіп тудыратын қатерлі зат – фильтрат. Ол қоқыс алаңдары аумағынан жерасты суларына түседі. Қалдықтарда дизентерия, холера, туберкулез сияқты ауруларды тудыратын бактериялар ұзақ уақыт бойы сақталады. Сондықтан, қатты тұрмыстық қалдықтарды залалсыздандыру өте маңызды және қажетті.
Қоқыс қалдықтарын қайта өңдеу өзекті проблемалардың бірі болып отыр. Әлемдегі жетекші елдердің тәжірибесі көрсеткендей, бұл проблеманы оңтайлы шешуге толық мүмкіндік бар. Мәселен, Швейцарияда әрбір тұрғын қоқысты сұрыптап төгуге міндетті. Соның нәтижесінде, ондағы шыны зауыттардың 90 пайызы, қағаз өнімдерінің үштен бірі қайта өңдеуге пайдаланылады. Сондықтан, Швейцария мен Сингапур сияқты елдер әлемдегі экологиялық ең таза мемлекеттердің қатарында есептеледі.
«Жоңғар Алатауы» мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің табиғаты өте керемет, орман таулары әдемі, ауасы таза. Сондықтан болар, біздің ұлттық парк аумағына демалыс немесе мереке уақытын көңілді өткізуге алыс шетелдерден, еліміздің түпкір-түпкірінен адамдар демалуға келеді. Бірақ келіп-кеткен мыңдаған адамның артынан әртүрлі қатты тұрмыстық қалдықтар, қоқыстар қалады. Бірі жинаса, екіншісі жинамай кетеді.
Адамдардың осындай әрекеті қоршаған ортаның шамадан тыс ластануына алып келеді. Ауаның, судың, жердің ластануы салдарынан адамдардың өміріне және олардың өмір сүру ортасына, денсаулығына қауіп төнуде. Ұлттық парк қызметкерлері өз аумағындағы қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және шығару жұмыстарымен тұрақты айналысады. Сондай-ақ, жиналған қатты тұрмыстық қалдықтар арнайы күл-қоқыс төгетін полигондарға шығарылады. Қоршаған ортаны, парктің экологиялық қауіпсіздігін сақтау басты міндетіміз. Қазіргі заманға сай экологиялық идеология қажет. Егер біз жас ұрпақты кішкентай кезінен бастап табиғатты сүюге, қоршаған ортаны аялауға үйретсек, өз болашағымыз үшін маңызы зор және игілікті іс екені анық. Әр азамат өзінің туған өлкесі мен оның байлығының иесі ретінде сезіне отырып, табиғатты қорғау ережелерін қатаң сақтаған жағдайда болашақ ұрпақ алдындағы борышын ақтаған болар еді.
Р. БЕДЕЛХАНОВ,
«Жоңғар-Алатауы» МҰТП республикалық мемлекеттік мекемесінің эколог-инженері
Сурет - ғаламтордан
